Phong tỏa khắc nghiệt ở Thượng Hải, dân sợ không có kết thúc, chuyên gia nói câu giờ để tiêm vắc xin

Căng thẳng giữa người dân Thượng Hải và những người thực thi chính sách COVID-19 của Trung Quốc đang gia tăng trở lại, trong bối cảnh một nỗ lực mới nhằm chấm dứt tình trạng lây nhiễm SARS-CoV-2 bên ngoài khu vực cách ly để đáp ứng yêu cầu của Chủ tịch Tập Cận Bình về việc đạt được zero COVID.

Các video được chia sẻ trên các nền tảng truyền thông xã hội của Trung Quốc cho thấy những người nghi dương tính với COVID-19 bị ép cách ly tại các cơ sở. Ở một số khu vực lân cận, một ca dương tính với COVID-19 duy nhất có thể dẫn đến việc cư dân trong toàn bộ khu chung cư bị đưa đi cách ly.

Các nhà kiểm duyệt đã gỡ xuống nhiều video này, nhưng những người dân vẫn tiếp tục đăng tải chúng. Các bài phát biểu trước đây của các quan chức hàng đầu và các học giả pháp lý đã được tái hiện lại, trong đó họ nói về tầm quan trọng của nhà nước pháp quyền (không có ai ở trên luật hay ngoài luật). Những bài phát biểu này đã được người dân chia sẻ và đăng lại trên mạng xã hội để bày tỏ sự không đồng tình với chính sách Zero COVID.

Tuần trước, ông Tập Cận Bình đã nhắc lại rằng chính phủ không có ý định quay lưng lại với cam kết Zero COVID gây tranh cãi trong một bài phát biểu quan trọng trước các quan chức cấp cao của đất nước. Chủ tịch Trung Quốc kêu gọi các quan chức "kiên quyết tuân thủ chính sách chung về dynamic Zero COVID và cảnh báo xử lý bất kỳ ai chỉ trích hoặc nghi ngờ nào về chính sách này".

"Không có lý do tại sao"

Cuối tuần qua, người dân ở ít nhất 4 trong số 16 quận của Thượng Hải đã nhận được thông báo cho biết họ sẽ không thể nhận giao thực phẩm hoặc rời khỏi nhà của mình nữa, dẫn đến nhiều lời phàn nàn trên mạng xã hội.

“Bản thân vi rút không còn đáng sợ nữa, nhưng cách thực thi chính sách đã trở thành điều đáng sợ nhất. Chúng tôi đã nghĩ rằng việc phong tỏa có thể được nới lỏng trong tháng này, nhưng bây giờ không có kết thúc nào nữa", một người dân Thượng Hải muốn giấu tên cho biết.

Trong vài ngày qua, một số video được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy các nhân viên y tế mặc bộ đồ hazmat trắng đã vào nhà của người dân và phun thuốc khử trùng khắp nơi. Việc làm này khiến nhiều cư dân phẫn nộ, đặt câu hỏi về tính hợp pháp. Những người khác hỏi liệu một biện pháp như vậy có dựa trên bất kỳ cơ sở khoa học nào không.

Trong một video lan truyền, các nhân viên mặc đồ hazmat đã ra lệnh cách ly cư dân sau khi một người hàng xóm có kết quả xét nghiệm dương tính.

“Không phải nơi bạn có thể làm bất cứ điều gì bạn muốn. Đây là Trung Quốc. Đừng hỏi tôi tại sao, không có lý do tại sao. Chúng ta phải tuân thủ các nguyên tắc quốc gia”, một trong những sĩ quan nói.

Không phải tất cả cư dân Thượng Hải đều tuân thủ. Trong một video riêng biệt, một người dân địa phương đã đề nghị các nhân viên y tế tuân thủ luật pháp của Trung Quốc. Người đàn ông trung niên mặc bộ đồ bảo hộ màu đỏ với khẩu trang và tấm che mặt, chỉ ra rằng quyền lực của các quan chức chính phủ luôn có giới hạn và không được lạm quyền.

“Để tôi nói cho bạn biết, bạn chỉ có thể sử dụng quyền lực của mình với sự cho phép của pháp luật… Bạn phải cho tôi biết điều khoản nào trong luật của Trung Quốc cho phép bạn thực hiện quyền lực công của mình như bây giờ? Bạn không thể thực thi cách ly cứng rắn với chúng tôi”, người này nói.

Đây không phải là lần đầu tiên chính sách Zero COVID đã dẫn đến căng thẳng ở Thượng Hải, nơi sinh sống của 25 triệu người và là trung tâm tài chính quan trọng ở châu Á. Vào tháng 4.2022, các cư dân ở Phố Đông, phía đông của Thượng Hải, đã xô xát với cảnh sát mặc đồ hazmat vì buộc họ phải giao nhà để trở thành cơ sở cách ly.

Lo lắng về sự thái quá của việc ngăn chặn COVID-19, các học giả pháp lý đã lên tiếng bày tỏ quan ngại của họ. Hôm 8.5, một bức thư kêu gọi dài thúc giục chính phủ tuân thủ hiến pháp của Trung Quốc đã được chia sẻ rộng rãi trên phương tiện truyền thông xã hội. Người kiểm duyệt đã gỡ bài viết xuống nhiều lần nhưng nhiều người dân vẫn tiếp tục đăng nó.

Tác giả chính của bức thư, Giáo sư Tong Zhiwei tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Đông Hoa Thượng Hải, cho biết các hạn chế và cách các nhà chức trách thực thi chúng có thể dẫn đến "một số loại thảm họa pháp lý".

Tong Zhiwei viết: “Việc ngăn chặn đại dịch cần được cân bằng với việc đảm bảo các quyền và tự do của mọi người. Các chính quyền và quan chức địa phương cần phải tuân theo hiến pháp và luật pháp”.

Guobin Yang, nhà xã hội học tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) và là tác giả của cuốn sách The Wuhan Lockdown (Phong tỏa Vũ Hán), cho biết: “Giống như những gì chúng ta đã thấy ở Vũ Hán vào năm 2020 khi vi rút này lần đầu tiên xuất hiện, người dân đang phản đối việc chính phủ thẳng tay thực thi các đợt phong tỏa. Thượng Hải đã đưa động lực này lên một tầm cao mới, nhưng chúng tôi vẫn chưa biết cuối cùng thì chính phủ sẽ phản ứng như thế nào”.

Thượng Hải đang ở trong tuần thứ sáu bị phong tỏa. Theo các quan chức y tế địa phương, số ca COVID-19 đang giảm dần. Hôm 9.5, Thượng Hải đã ghi nhận 322 ca mắc COVID-19 lây truyền trong cộng đồng, 3.625 trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 không triệu chứng tại địa phương và 11 trường hợp tử vong trong 24 giờ trước đó. Số ca mắc COVID-19 mới ở Thượng Hải tiếp tục giảm trong ngày thứ 10 liên tiếp.

Không chỉ Thượng Hải bị hạn chế dưới một số hình thức. Tại Bắc Kinh, nơi số ca mắc COVID-19 hàng ngày thấp hơn nhiều so với Thượng Hải vào thời điểm bùng phát dịch bệnh, chính phủ đã yêu cầu người dân làm việc tại nhà. Hàng chục tuyến xe buýt và gần 15% hệ thống tàu điện ngầm rộng lớn của thủ đô Trung Quốc đã bị đình chỉ.

“Chiến lược zero COVID mang đến thời gian để tiêm vắc xin cho nhiều người hơn”

“Các biện pháp Zero COVID cứng rắn của Trung Quốc vẫn là yếu tố cần thiết để đánh bại đại dịch và câu giờ để cải thiện tỷ lệ tiêm vắc xin cũng như phát triển các phương pháp điều trị mới”, các cố vấn y tế cấp cao viết trong các báo cáo được công bố gần đây.

Thượng Hải đã bị phong tỏa trong gần 6 tuần khi đối đầu với đợt bùng phát dịch lớn nhất Trung Quốc, nhưng chính phủ đã bác bỏ những lời chỉ trích chiến lược Zero COVID của họ, nói rằng đây vẫn là lựa chọn tốt nhất.

Thượng Hải đang thắt chặt việc phong tỏa vốn đã nghiêm ngặt của mình trong nỗ lực mới để loại bỏ ca mắc COVID-19 bên ngoài các khu vực cách ly ở thành phố lớn nhất Trung Quốc vào cuối tháng 5.2022.

Trong một bức thư được tạp chí y khoa bình duyệt Lancet, nhóm chuyên gia y tế Thượng Hải cho biết vai trò quan trọng của thành phố này trong nền kinh tế quốc gia khiến việc phong tỏa là không thể tránh khỏi.

“Là một trung tâm kinh tế hàng đầu và một thành phố cởi mở ở Trung Quốc, Thượng Hải có mối giao lưu rất lớn với các thành phố và khu vực khác trong cả nước, vì vậy việc lây lan vi rút sang những nơi khác có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng không thể tưởng tượng được”, nhóm chuyên gia y tế cho hay. Trong số này có Zhang Wenhong, cố vấn cho các cơ quan chức năng ở Thượng Hải về việc điều trị COVID-19.

Họ cho biết các chính sách dynamic zero COVID của Thượng Hải sẽ "khắc phục các liên kết yếu trong rào cản miễn dịch học trong dân số trên toàn quốc", đồng thời chỉ ra rằng khoảng 49 triệu người từ 60 tuổi trở lên ở Trung Quốc vẫn chưa tiêm vắc xin.

Các loại vắc xin mới nhắm mục tiêu cụ thể vào các biến thể Omicron có thể sớm ra mắt, nhưng Trung Quốc cũng cần khắc phục tình trạng do dự về tiêm vắc xin, đặc biệt là ở những người già và dễ bị tổn thương, nhóm nghiên cứu nói thêm.

Dynamic zero COVID vẫn cần thiết để ngăn chặn "cuộc chạy đua" với các nguồn lực y tế của Trung Quốc, theo một bài bình luận riêng biệt được công bố trên tạp chí của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh của Trung Quốc, được viết bởi Liang Wannian - cố vấn y tế cấp cao của chính phủ.

"Chiến lược dynamic zero COVID mà Trung Quốc áp dụng đã mang đến khoảng thời gian quý báu cho tương lai", Liang Wannian viết, đồng thời cho biết thêm rằng nước này phải nắm bắt cơ hội để phát triển nhiều loại thuốc và vắc xin hơn.