‘Trump có thể bị Pence viện dẫn Tu chính án thứ 25 phế truất nếu khiến Mỹ gặp rủi ro'

Nguồn tin cho biết có một số lo ngại trong nhóm của Phó tổng thống Pence rằng có những rủi ro trong việc viện dẫn Tu chính án thứ 25 hoặc thậm chí với một quy trình luận tội, vì ông Trump có thể thực hiện một số hành động hấp tấp khiến quốc gia gặp rủi ro.

Trước đó, Chủ tịch Hạ viện - Nancy Pelosi và các đảng viên Dân chủ khác bày tỏ lo ngại rằng ông Trump có thể kích hoạt vũ khí hạt nhân. Xem chi tiết tại đây.

Đến tối 9.1, ông Trump và Pence vẫn chưa nói chuyện kể từ vụ bạo loạn ở Điện Capitol hôm 6.1 khiến 5 người thiệt mạng, trong đó có một cảnh sát Capitol, một nguồn tin khác nói với CNN.

Tổng thống Trump cũng không đưa ra bất kỳ bình luận công khai nào lên án những lời dọa giết ông Pence được đăng trên phương tiện truyền thông xã hội.

Một nguồn tin cho biết ông Pence cuối cùng đã "có được cái nhìn thoáng qua về khả năng báo thù của Tổng thống Mỹ”.

Hai nguồn tin quen thuộc với vấn đề này nói rằng ông Trump tức giận với Pence, còn Pence thất vọng và buồn vì Trump.

Trump đã đặt Pence vào một vị trí bất khả thi, yêu cầu ông lật ngược kết quả bầu cử trong phiên họp chung hôm 6.1 của Quốc hội. Khi Pence giải thích rằng không thể làm điều đó và gửi một lá thư cho các thành viên Quốc hội rằng ông sẽ tuân theo Hiến pháp, Trump đã sử dụng cuộc tập hợp của mình hôm 6.1 để kích động đám đông, yêu cầu họ tuần hành đến Đồi Capitol và nói về Phó tổng thống: "Mike Pence, tôi hy vọng ông sẽ đứng lên vì lợi ích của Hiến pháp và vì lợi ích của đất nước chúng ta. Nếu ông không làm vậy, tôi sẽ rất thất vọng về ông".

Các phụ tá của Phó tổng thống đã tỏ ra phẫn nộ khi Trump không quan tâm đến Pence vào 6.1 khi ông và gia đình chạy trốn khỏi đám đông đang xông vào Điện Capitol.

Phó tổng thống Mike Pence hôm 6.1 đưa phu nhân Karen Pence cùng con gái Charlotte tới tòa nhà Quốc hội để chứng kiến ông chủ trì cuộc họp lưỡng viện chứng nhận phiếu đại cử tri. Tham gia cuộc họp xác nhận ông Biden thắng cử còn có nghị sĩ Greg Pence, anh trai của Phó tổng thổng.

Theo các nguồn thạo tin, khi cuộc họp vừa diễn ra, đám đông quá khích ủng hộ Trump xông vào tòa nhà Quốc hội, lục soát các phòng họp và hét lớn "Mike Pence đâu rồi?" khiến Phó tổng thống và gia đình ông sợ hãi.

Khi kêu gọi đám đông kéo tới Đồi Capitol, Tổng thống Trump dường như không quan tâm đến việc đảm bảo an toàn cho Pence và gia đình ông giữa tình cảnh hỗn loạn và nguy hiểm đó, nguồn tin CNN nói thêm.

Sự rạn nứt là lần đầu tiên Pence bất đồng với Trump một cách công khai. Pence luôn là một trong những người bảo vệ Tổng thống lớn nhất, thường làm dịu đi những lời hùng biện gay gắt của Trump và vận động hành lang cho các ưu tiên của ông một cách lặng lẽ và đằng sau hậu trường trên Đồi Capitol. Ngoài ra, ông Pence còn ủng hộ Trump tại các cuộc mít tinh trong suốt chiến dịch tái tranh cử.

Hiện tại, nguồn tin thân cận với Phó tổng thống cho biết Pence cùng các cố vấn của ông hy vọng sẽ tạo cầu nối cho chính quyền tiếp theo và làm hết sức có thể để hỗ trợ nhóm của Tổng thống đắc cử Joe Biden chuẩn bị đối phó với đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, nguồn tin nói rằng Pence dù không muốn nhưng vẫn xem xét tùy chọn Tu chính án thứ 25 nếu tổng thống trở nên bất ổn hơn.

Việc viện dẫn Tu chính án thứ 25 sẽ yêu cầu Pence và đa số nội các bỏ phiếu để loại Trump khỏi chức vụ do không có khả năng "hoàn thành các quyền hạn và nhiệm vụ tại văn phòng của mình" – điều chưa từng xảy ra.

Trump có thể phản đối động thái của họ bằng một lá thư gửi Quốc hội. Pence và nội các sẽ có 4 ngày để tranh cãi về Trump. Quốc hội sau đó sẽ bỏ phiếu, cần phải có 2/3 siêu đa số, thường là 67 thượng nghị sĩ và 290 thành viên Hạ viện để phế truất Trump.

Ông Pence đã không thảo luận về việc viện dẫn Tu chính án thứ 25 với bất kỳ quan chức nội các nào, theo nguồn tin CNN.

Lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer cho biết trong một cuộc họp báo đầu tuần này rằng ông và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đã cố gắng gọi điện cho Pence để đưa ra sửa đổi nhằm phế truất Trump, nhưng bị trì hoãn trong 25 phút và sau đó được thông báo rằng ông sẽ không nghe điện thoại.

Các đảng viên Đảng Dân chủ tại Hạ viện dự kiến ​​đưa ra nghị quyết luận tội Trump vào thứ 11.1 khi Hạ viện đi vào phiên họp tiếp theo. Dự thảo mới nhất của nghị quyết luận tội có một điều khoản luận tội vì "kích động nổi dậy".

Ủy ban Nội quy Hạ viện dự kiến ​​sẽ họp vào 11.1 hoặc 12.1 để thông qua một quy tắc sẽ chi phối cuộc tranh luận về giải pháp luận tội và dự luật do Thượng nghị sĩ Jamie Raskin soạn để tạo ra một cơ chế mới để viện dẫn Tu chính án thứ 25.

Theo dòng thời gian đó, một cuộc bỏ phiếu luận tội có thể xảy ra vào giữa tuần tới.

Ngày càng nhiều nhà lập pháp kêu gọi cách chức Tổng thống thông qua luận tội hoặc Tu chính án thứ 25. Các lời kêu gọi chủ yếu đến từ các đảng viên Dân chủ cho đến nay, nhưng ít nhất một đảng viên Cộng hòa thuộc Quốc hội, Hạ nghị sĩ Adam Kinzinger của bang Illinois, đã tham gia.

Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện - Kevin McCarthy cảnh báo rằng việc luận tội Tổng thống khi chỉ còn 12 ngày nhiệm kỳ sẽ chỉ gây chia rẽ đất nước.

Trong một bản ghi nhớ gửi các thượng nghị sĩ hôm 8.1, lãnh đạo phe Cộng hòa chiếm đa số tại Thượng viện - Mitch McConnell nói Thượng viện chỉ có thể tiếp nhận bất kỳ bài luận tội nào được Hạ viện thông qua sớm nhất ngay sau khi nhiệm kỳ của ông Trump kết thúc. Mitch McConnell nói rằng Thượng viện không thể xem xét các bài luận tội trong thời gian giải lao.

Vì không có khả năng các đảng viên Cộng hòa tổ chức một phiên tòa trước ngày 20.1, các đảng viên Dân chủ tại Thượng viện có thể tổ chức một phiên luận tội sau khi ông Trump rời nhiệm sở, khi họ chính thức chiếm đa số vì Jon Ossoff và Raphael Warnock thắng cử ở bang Georgia hôm 5.1 vừa qua.

Nhà Trắng kêu gọi không luận tội ông Trump trong một tuyên bố hôm 8.1. "Như Tổng thống Trump đã nói ngày hôm qua, đây là thời gian để hàn gắn và đoàn kết như một quốc gia. Một cuộc luận tội có động cơ chính trị chống lại một tổng thống còn 12 ngày trong nhiệm kỳ của ông ấy sẽ chỉ nhằm chia rẽ hơn nữa đất nước vĩ đại của chúng ta", Phó thư ký báo chí Nhà Trắng - Judd Deere nói.

Tu chính án thứ 25 là gì?

Tu chính án thứ 25 được Quốc hội Mỹ thông qua vào năm 1965 và chính thức được phê chuẩn vào 1967. Đây là cơ chế hợp pháp nhằm phế truất người đứng đầu chính phủ trong trường hợp tổng thống không đủ năng lực lãnh đạo đất nước hoặc qua đời khi tại chức.

Tu chính án này cũng đã chính thức hóa quy trình cho phép phó tổng thống tiếp quản vai trò của tổng thống khi đương kim chủ nhân Nhà Trắng qua đời hoặc từ chức.

Vấn đề về người kế nhiệm đã được đề cập sau khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát vào năm 1963. Khi người phó của Tổng thống Kennedy là Lyndon B. Johnson tiếp quản vai trò lãnh đạo nước Mỹ, một lần nữa nước này tạm thời trống ghế phó tổng thống.

Trước đó, ông Johnson đã trải qua cơn đau tim và 2 nhân vật kế nhiệm tiếp theo khi ấy lần lượt là Chủ tịch Hạ viện (71 tuổi) và Chủ tịch Thượng viện tạm quyền (86 tuổi).

Tu chính án thứ 25 đã được sử dụng hay chưa?

Nhờ vào hai điều khoản đầu tiên của Tu chính án số 25, ông Gerald Ford trở thành phó tổng thống của Richard Nixon, sau đó đảm nhiệm vai trò tổng thống sau khi ông Nixon từ chức.

Điều khoản thứ ba, vốn cho phép tổng thống tạm thời nhượng quyền cho phó tổng thống, đã được sử dụng sau khi Tổng thống Ronald Reagan phải phẫu thuật vào năm 1985, sau đó tương tự là Tổng thống George W. Bush lần lượt vào năm 2002 và 2007.

Trong khi đó, điều khoản thứ tư, tức quy trình phế truất tổng thống vì lý do “không còn đủ năng lực lãnh đạo nước Mỹ”, chưa từng được sử dụng trước đây.