Dịch COVID-19 đẩy Nga nhích lại gần Mỹ, thách thức quan hệ Nga - Trung

Theo báo SCMP, Nga và Trung đã hứa hẹn sẽ hợp tác với nhau để chiến đấu chống lại dịch bệnh cũng như cùng lên tiếng chỉ trích việc Mỹ đổ lỗi cho Trung Quốc làm đại dịch bùng phát trên toàn cầu. Trung Quốc về cơ bản đã khống chế được dịch bệnh, trong khi số ca nhiễm COVID-19 tại Nga tăng chóng mặt, biến nước này trở thành trở thành vùng dịch lớn thứ 2 thế giới chỉ sau Mỹ.

Nền kinh tế Nga đang chịu thiệt hại lớn không chỉ vì lệnh phong tỏa mà còn do tình trạng giá dầu sụt giảm trên toàn cầu. Ngoài ra, tình hình dịch bệnh ở Nga có nguy cơ làm suy yếu các nỗ lực của chính Trung Quốc để ngăn chặn coronavirus lây lan, đặc biệt là tại tỉnh biên giới Hắc Long Giang.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cam kết duy trì một mặt trận thống nhất chống COVID-19. Hai nhà lãnh đạo cũng từng trao đổi qua 3 cuộc điện đàm kể từ tháng 3 đến nay. Tuy nhiên, một số nhà quan sát nhận định Nga đang ngả dần về phía Mỹ và lưu ý rằng ông Putin đã điện đàm với người đồng cấp Donald Trump 6 lần trong cùng thời gian trên.

Đáng chú ý, trong cuộc phỏng vấn với báo Washington Examiner hôm 17.5, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo xác nhận, nước này sẽ tặng Nga 200 máy trợ thở trị giá 4,7 triệu USD. Theo ông Pompeo, trong cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Putin hôm 8.5, Tổng thống Nga đã đồng ý đề nghị của Mỹ về việc viện trợ cho Nga thiết bị xét nghiệm và máy trợ thở.

“Nga đang gặp khó khăn trong nỗ lực chống lại COVID-19, đặc biệt là ở Moscow. Các thiết bị xét nghiệm và máy trợ thở đang trên đường chuyển cho Nga”, người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay.

Trước đó, hôm 1.4, sau cuộc điện đàm Trump - Putin, một máy bay vận tải Nga đã hạ cánh xuống sân bay New York, chở theo lô vật tư y tế Mỹ đặt mua của Nga. Moscow cho biết, lô hàng này trị giá 600.000 USD và đã hỗ trợ thanh toán một nửa giá trị lô hàng.

Ngoài ra, hai lãnh đạo Nga - Mỹ cũng đã đưa ra một tuyên bố chung kỷ niệm 75 năm ngày diễn ra cuộc gặp đầu tiên giữa các binh sĩ Mỹ và Liên Xô trong Thế chiến 2 bên bờ sông Elbe vào hôm 26.4. Tuyên bố nhấn mạnh "tinh thần sông Elbe" là một "minh chứng điển hình về cách hai nước chúng ta có thể gạt bỏ khác biệt, xây dựng niềm tin và hợp tác để theo đuổi một mục tiêu lớn hơn". Trước đó, Tổng thống Trump cũng bày tỏ hy vọng đến Moscow để dự lễ kỷ niệm sự kiện lịch sử trên, đồng thời mong muốn thúc đẩy hợp tác với Nga.

"Trong khi chúng ta chung tay đương đầu với những thách thức quan trọng nhất của thế kỷ 21, chúng ta bày tỏ lòng kính trọng đối với tinh thần quả cảm và can đảm của những người đã cùng nhau đánh bại chủ nghĩa phát xít. Chiến công anh hùng của họ sẽ không bao giờ bị lãng quên", SCMP trích dẫn một đoạn tuyên bố.

Wall Street Journal cho rằng bản tuyên bố dẫn đến tranh luận tại Nhà Trắng vì một số quan chức lo ngại rằng nó có thể ảnh hưởng đến các thông điệp cứng rắn đưa ra đối với Moscow. Trong khi ở Trung Quốc, một số nhà phân tích đã coi đó là một dấu hiệu cải thiện quan hệ Mỹ - Nga.

"Tuyên bố ngày 26.4 cho thấy Nga và Mỹ hoàn toàn có thể hợp tác với nhau. Trong khi mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang xấu đi, mối quan hệ cá nhân giữa Tổng thống Putin và ông Trump vẫn được duy trì", giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, ông Shi Yinhong cho hay.

Nga đến nay đã ghi nhận hơn 281.000 trường hợp nhiễm COVID-19, trong đó có hơn 2.600 ca tử vong. Tại Hắc Long Giang, tỉnh Trung Quốc giáp biên giới với Nga, hiện báo cáo hơn 380 ca nhiễm chủ yếu đến từ Nga.

Ông Shi nhận định đại dịch COVID-19 đã phủ bóng đen lên mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga, một phần là do chính quyền Moscow ra lệnh đóng cửa biên giới hồi cuối tháng 1 bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh.

"Nga đóng biên giới với Trung Quốc từ rất sớm, khiến nhiều công dân Trung Quốc tại Nga rơi vào cảnh khó khăn", ông nói và cho rằng Nga đang mắc sai lầm trong nỗ lực khống chế dịch ngay bên trong lãnh thổ của mình.

Vị giáo sư của Đại học Nhân dân Trung Quốc nhận xét: "Ở giai đoạn dịch mới bùng phát, chiến lược ngăn chặn COVID-19 mà Nga áp dụng khá lỏng lẻo dẫn đến tình hình bây giờ trở nên rất nghiêm trọng. Trong hoàn cảnh như này, ông Putin lại dường như đang cố giấu mình. Cách xử lý như vậy không thể làm thỏa mãn Trung Quốc, và giờ đây số ca nhiễm của họ tăng vọt, có nguy cơ rất lớn đe dọa Trung Quốc".

Tuy vậy, Dmitri Trenin, giám đốc Viện Chính sách quốc tế, Trung tâm Carnegie Moscow cho rằng dù COVID-19 đã đẩy quan hệ Nga - Trung vào thử thách, hiện tại "hai nước dường như đều đã vượt qua".

Trong cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 16.4, Tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga phản đối bất kỳ hành vi nào nhằm “bôi nhọ” Trung Quốc liên quan tới cách Bắc Kinh xử lý với đại dịch, theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc .

Tuyên bố trên đã không nêu tên bên thứ 3 nào, nhưng các nhà phân tích cho rằng nó đang ám chỉ tới Mỹ, nước thường xuyên chỉ trích và đổ lỗi cho Trung Quốc đã thất bại trong việc kiểm soát dịch bệnh, dẫn đến dịch bệnh lây lan khắp thế giới.

Hoàng Vũ (theo SCMP, Moscow Times)