Gỡ vướng trong xử lý hình sự tội vi phạm BHXH, BHYT

Bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là những chính sách an sinh trụ cột có ý nghĩa quan trọng trong việc ổn định chính trị - xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. Do đó, những hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT cần được xử lý nghiêm.

Trong thời gian qua, ngành BHXH Việt Nam đã có những thành tích nổi bật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN, bảo đảm đầy đủ, kịp thời quyền lợi của người dân và người lao động. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, ngành BHXH vẫn gặp một số khó khăn, đặc biệt là tình trạng trục lợi quỹ, trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp kéo dài và ngày càng phức tạp, tinh vi hơn.

Để khắc phục tình trạng này, BHXH Việt Nam đã thực hiện rất nhiều giải pháp, bao gồm việc phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để xử lý kịp thời.

Vụ Pháp chế (BHXH Việt Nam) cho biết, sau khi Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành, BHXH nhiều địa phương đã tham mưu cho UBND tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo tăng cường thực hiện công tác thu, phát triển đối tượng và giảm nợ đọng BHXH, BHYT.

Từ tháng 9.2019, khi Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP có hiệu lực thi hành, BHXH các tỉnh, thành phố đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện, đặc biệt sau khi có hướng dẫn của BHXH Việt Nam về lập hồ sơ kiến nghị khởi tố.

Tính đến 30.9.2020, cơ quan BHXH đã kiến nghị khởi tố hơn 300 vụ, trong đó đã có 4 vụ được khởi tố theo Điều 214. Như vậy, đến thời điểm hiện tại, ngoài 4 vụ việc đã có quyết định khởi tố theo Điều 214 về tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp, thì hiện chưa có vụ việc nào bị khởi tố theo Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Đại diện BHXH Việt Nam lấy ví dụ cụ thể như: Cơ quan Công an xác định hành vi chậm đóng chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm do không có yếu tố gian dối hoặc thủ đoạn khác; về dấu hiệu “đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà còn vi phạm”; về số tiền tính lãi thời gian chậm đóng có được tính làm căn cứ kiến nghị khởi tố hay không.

Đối với hành vi chậm đóng mà đơn vị sử dụng lao động đã kê khai đầy đủ số người, số tiền phải đóng nhưng không đóng (lý do phía đơn vị đưa ra là do khó khăn trong sản xuất kinh doanh, không có thủ đoạn gian dối), cơ quan điều tra có ý kiến “đơn vị nợ do khó khăn, đề nghị khởi kiện vụ án dân sự theo quy định pháp luật”.

Trước thực trạng trên, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh mong muốn, thời gian tới, ngành BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của phía Bộ Công an và Tòa án Nhân dân Tối cao trong việc gỡ vướng quá trình xử lý doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT.

Về phía BHXH các địa phương, Phó Tổng Giám đốc yêu cầu, trước khi gửi hồ sơ sang phía cơ quan Công an cần trao đổi, nắm bắt thông tin để việc xử lý dễ dàng nhất. Đối với một số trường hợp cố tình vi phạm, cần bổ sung hồ sơ chuyển sang cơ quan Công an để xử lý một cách nghiêm khắc theo quy định của pháp luật, qua đó, làm gương cho những doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm và đòi lại quyền lợi chính đáng cho người tham BHXH, BHYT.