Lo ngại mất thương hiệu cá tra khi xuất bằng đường tiểu ngạch sang Trung Quốc

Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep) cho biết xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc tháng 1 vừa qua đạt 41 triệu USD, tăng 132% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, xuất khẩu bằng đường biển chiếm 56% và đường bộ chiếm 44%.

Theo Vasep, việc xuất khẩu bằng đường tiểu ngạch giữa hai nước có chung đường biên giới là điều tất yếu nhưng đối với sản phẩm cá tra xuất khẩu đang xuất hiện một số các vấn đề đáng lo ngại. Cụ thể, giá xuất khẩu giữa mặt hàng cá tra chính ngạch và tiểu ngạch chênh lệch tới hơn 1USD.

Đáng chú ý, sự gia nhập của các cá nhân trong hoạt động xuất khẩu bằng đường bộ khác hoàn toàn với hoạt động xuất khẩu chính ngạch. Hiện có 9 cá nhân đại diện xuất hàng qua biên giới nhưng đã chiếm đến 47% khối lượng, đồng thời kim ngạch chỉ đạt 23% so với 73% từ các nhà máy chế biến.

Phó tổng Thư ký Vasep - Nguyễn Hoài Nam cho biết khi xuất tiểu ngạch, các thương lái gom cả hàng cá tra chất lượng thấp, thậm chí là cá chết khiến ảnh hưởng thương hiệu và mất uy tín cả ngành cá tra của Việt Nam.

Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản cũng bày tỏ lo ngại trước tình trạng xuất khẩu tiểu ngạch áp đảo hiện nay. Đại diện một doanh nghiệp ở Cần Thơ kiến nghị không nên để xảy ra tình trạng giá cá tra tăng thì nuôi chạy theo số lượng nhưngchất lượng lại không đạt tiêu chuẩn khiến giá sản phẩm lao dốc không phanh.

Hiện giá cá tra nguyên liệu đang ở mức khoảng 30.000 đồng/kg, người nuôi lãi khoảng 6.000 đồng/kg. Ai có vùng nuôi, tự sản xuất được con giống, chủ động thức ăn thì thu lợi 50% so với giá bán.

Theo báo cáo của Hiệp hội cá tra Việt Nam, nếu năm 2014, thị trường Trung Quốc chỉ chiếm 6,4% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam thì đến năm 2015 con số này đã lên 10,3%. Những năm tiếp theo Trung Quốc nổi lên trở thành thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam, chiếm đến 17,8% kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2016 và 23% năm 2017, vượt qua thị trường Mỹ.

Trước thực trạng trên, để tránh những hậu quả như phụ thuộc thị trường, cạnh tranh không lành mạnh, Vasep kiến nghị Bộ NN&PTNT quản lý chất lượng cá tra theo chuẩn thông qua việc cấp và kiểm tra Chứng thư chất lượng trước khi xuất khẩu hàng đi Trung Quốc bằng phương thức xuất khẩu đường bộ trong thời gian 3 tháng, cho đến khi nguyên liệu dồi dào trở lại. Ngoài ra, Hiệp hội cũng đề nghị có chương trình kiểm tra các cơ sở gia công, sơ chế cá tra hiện nay để bảo đảm chất lượng cá tra xuất khẩu.