Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken cảnh báo Washington sẽ bảo vệ đồng minh nếu quân binh, tàu chiến hoặc máy bay của Philippines bị tấn công ở vùng biển tranh chấp này.
Tuyên bố của ông Blinken do Sứ quán Mỹ ở Manila công bố ngày 12.7, nhân kỷ niệm 6 năm Tòa án Trọng tài thường trực (PCA) có phán quyết ngày 12.7.2016, rằng Trung Quốc không hề có “chủ quyền lịch sử” trên Biển Đông, và PCA bác bỏ “bản đồ đường lưỡi bò 9 đoạn” mà Bắc Kinh tự vẽ để giành lấy hầu như toàn bộ Biển Đông
Philippines hồi năm 2013 đã nộp đơn kiện Trung Quốc có nhiều hành động hung hăng trên Biển Đông. Trung Quốc không công nhận PCA, tuyên bác phán quyết và trong những năm gần đây tiếp tục tranh chấp chủ quyền với Philippines và các nước Đông Nam Á.
Ngoại trưởng Blinken viết trong tuyên bố: “Chúng tôi kêu gọi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tuân thủ luật pháp quốc tế và ngưng các hành vi khiêu khích. Chúng tôi cũng tái khẳng định rằng một vụ tấn công vũ trang vào quân đội Philippines, tàu bè hoặc máy bay ở Biển Đông sẽ buộc Mỹ thực hiện các cam kết phòng vệ chung”, theo Hiệp ước Phòng vệ Chung mà Mỹ-Philippines đã ký năm 1951.
Bắc Kinh chưa phản ứng lập tức trước tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ. Nhưng tại một cuộc họp báo ở Malaysia, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết Trung Quốc đang tăng cường đối thoại với Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) để có thể đạt đến Bộ Qui tắc ứng xử trên Biển Đông, nhằm chuyển vùng biển này thành “một vùng biển của hòa bình và hợp tác”.
Ông Vương Nghị nói: “Chúng tôi sẽ phản đối sự đối đầu theo khối và tinh thần Chiến tranh Lạnh”.
Biển Đông đã trở thành điểm bất đồng chính yếu giữa Mỹ và Trung Quốc. Mỹ không đòi chủ quyền ở Biển Đông nhưng đã cử tàu chiến và máy bay tuần tra thực hiện quyền tự do đi lại. Trung Quốc phản ứng, cáo buộc Mỹ can thiệp vào một vụ tranh chấp của riêng châu Á và khuyến cáo Mỹ nên tránh xa.