Mỹ tuyên bố rút khỏi hiệp ước ‘Bầu trời mở’

“Nga không tuân thủ hiệp ước vì vậy chúng tôi rút khỏi cho đến khi họ tuân thủ trở lại. Chúng ta có cơ hội tạo ra thỏa thuận mới hoặc sửa chữa lại thỏa thuận hiện tại”, Tổng thống Trump phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng. Với quyết định này thì Mỹ sẽ không còn là thành viên hiệp ước sau 6 tháng nữa.

Trước thông tin trên, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko (phụ trách quan hệ với NATO và Liên minh châu Âu) cảnh báo: “Quyết định của Mỹ không chỉ là đòn giáng mạnh vào nền tảng an ninh châu Âu mà còn gây hại cho lợi ích an ninh quan trọng của các đồng minh Mỹ”. Ông cũng chỉ trích Tổng thống Trump biện minh cho việc rút khỏi hiệp ước bằng những “vấn đề kỹ thuật” vốn có thể giải quyết bằng đối thoại.

Hãng Reuters dẫn lời một số quan chức giấu tên tiết lộ chính quyền Washington đã thực hiện một cuộc đánh giá và phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm từ phía Nga. Phía Mỹ sau đó có bàn bạc với các đồng minh, cuối cùng quyết định rút khỏi vì họ kết luận rằng duy trì Hiệp ước “Bầu trời mở” chẳng đem lại lợi ích gì cho Mỹ.

Tuy vậy, nguồn tin quan chức giấu tên cho biết thời gian gần đây Mỹ đã khởi động đàm phán với Nga nhằm xây dựng nên một thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân mới.

Được ký kết vào năm 1992 và có hiệu lực từ năm 2002, Hiệp ước “Bầu trời mở” nay có 35 nước tham gia, cho phép các bên thực hiện hoạt động bay giám sát không vũ trang trên lãnh thổ của nhau. Đây là nỗ lực thúc đẩy minh bạch về quân sự, qua đó giảm thiểu nguy cơ xảy ra đụng độ ngoài ý muốn, tuy nhiên nhiều quốc gia, đặc biệt là Mỹ, Nga liên tiếp cáo buộc bên kia vi phạm.

Theo báo The New York Times, quyết định rút khỏi Hiệp ước “Bầu trời mở” là bước đi báo trước việc Mỹ sắp phá bỏ cả Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (New START) chuẩn bị hết hạn trong năm 2021.

Cẩm Bình (theo SCMP, Channel News Asia)