Người bị vàng da coi chừng ung thư đường mật

Những ai dễ bị ung thư đường mật

Theo TS.BS Võ Văn Hùng – Phó trưởng khoa tiêu hóa gan mật, Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM) tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 8.000 trường hợp ung thư đường mật. Tại Hàn Quốc, một khảo sát mới nhất cho thấy, tỷ lệ ung thư đường mật trong gan là 7,8/ 100.000 dân, ung thư đường mật ngoài gan là 6,5/100.000 dân. Tỉ lệ sống sau 5 năm của ung thư đường mật trong gan là 15,9%, và ung thư đường mật ngoài gan là 27,8%. Tuổi mắc bệnh trung bình trong cộng đồng là từ 50 đến 70 tuổi, nam nhiều hơn nữ, khoảng 25 đến 57% có kèm sỏi mật.

“Hiện nay, việc phát hiện sớm ung thư đường mật còn rất khó khăn, đặc biệt là khi có kết hợp sỏi đường mật. Đa số trường hợp khi phát hiện đã có xâm lấn các mạch máu quan trọng của gan, gây khó khăn cho phẫu thuật triệt để cắt bỏ khối ung thư”, bác sĩ Hùng nói.

Phân tích của bác sĩ Hùng cho thấy, sỏi mật là nguyên nhân ngoại khoa chính gây ra tình trạng vàng da, nhưng nguyên nhân đáng sợ nhất là ung thư đường mật. Vàng da do các u lành tính rất hiếm gặp, các khối u phát hiện trên đường mật đa số là ác tính. Ung thư đường mật ít gặp hơn ung thư gan, nhưng bệnh thường được phát hiện khá trễ, ảnh hưởng đến kết quả điều trị và thời gian sống còn của bệnh nhân.

Vàng da, một triệu chứng quan sát được, có thể là một dấu hiệu của ung thư đường mật hoặc các bệnh lý lành tính khác như sỏi mật, xơ gan, viêm gan, tán huyết… mà người bệnh cần lưu ý. Ung thư đường mật có dự hậu rất xấu, đặc biệt là ung thư vùng rốn gan. Nếu không điều trị, bệnh nhân tử vong do suy gan và di căn trong vòng 3 đến 6 tháng.

Các yếu tố thuận lợi để phát sinh bệnh ung thư đường mật theo bác sĩ Hùng là người bị nhiễm trùng mạn tính, nhiễm ký sinh trùng, tiếp xúc các hóa chất dùng trong công nghiệp cao su, có nang đường mật, xơ gan bẩm sinh, viêm đường mật xơ hóa nguyên phát, viêm loét đại tràng…Ung thư đường mật trên bệnh nhân viêm loét đại tràng thường có khuynh hướng diễn tiến trầm trọng hơn.

Các triệu chứng thường gặp của ung thư đường mật là vàng da. Đây là triệu chứng phổ biến nhất, xuất hiện ở khoảng 90% các trường hợp. U vùng ống gan chung có triệu chứng sớm hơn u các ống gan phải và trái.

Bên cạnh đó là những triệu chứng như: đau bụng, sốt nhiễm trùng đường mật, ngứa toàn thân, thiếu máu, chán ăn sụt cân…Trong các trường hợp muộn, người bệnh có xuất hiện báng bụng (có dịch trong bụng).

Chưa thể chẩn đoán chính xác 100%

Theo bác sĩ Hùng đến nay vẫn chưa có kỹ thuật nào chẩn đoán chính xác 100% ung thư đường mật, u vẫn có thể bị nhầm là sỏi hay bùn mật trên các chẩn đoán hình ảnh.

Đối với siêu âm biểu hiện hiện chính là hình ảnh đường mật bị giãn, siêu âm rất khó nhận biết vị trí của khối u.

Ngay cả chụp CT Scan đánh giá được vị trí u, mức độ xâm lấn của u vào gan và di căn, nhưng không thể phát hiện u nhỏ hơn 1cm; còn chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) có giá trị trong chẩn đoán u đường mật nhưng đôi khi MRCP khó phân biệt giữa u và sỏi hoặc bùn mật.

Trong khi đó, phẫu thuật triệt để được cho là phương pháp duy nhất cải thiện thời gian sống còn của bệnh nhân. Tuy nhiên, có trên nửa số trường hợp trong khi phẫu thuật phát hiện có di căn phúc mạc, hoặc di căn xa, dù các phương tiện chẩn đoán trước mổ cho thấy còn khả năng làm phẫu thuật triệt để.

Do bản chất xâm lấn tại chỗ và do vị trí quan trọng của vùng rốn gan (chỗ chia của 2 ống gan), khả năng phẫu thuật điều trị triệt để ít và khó thực hiện. Cụ thể, chỉ có 15-30% trường hợp ung thư đường mật vùng rốn gan có thể cắt bỏ được. Trong đa số trường hợp, ngoài việc cắt bỏ đường mật có u, bác sĩ phẫu thuật phải cắt luôn phần gan có u xâm lấn.

Dự hậu của ung thư đường mật rất xấu, đặc biệt là ung thư vùng rốn gan, nếu không điều trị, bệnh nhân tử vong do suy gan và di căn trong vòng 3 – 6 tháng. Trong nhiều trường hợp được phát hiện, khối u thường đã xâm lấn gan vào các cấu trúc quan trọng lân cận như mạch máu và bạch huyết.

Phẫu thuật điều trị ung thư đường mật là phẫu thuật phức tạp, chỉ được thực hiện tại một số trung tâm ngoại khoa lớn tại Việt Nam. Tỉ lệ tử vong trước, trong và sau phẫu thuật là 1,3-11% với tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật là 35-50%.

Trong những trường hợp không thể cắt bỏ u, các tác giả đề nghị đặt ống thông (stent) đường mật qua chỗ hẹp là tốt nhất, giúp mật lưu thông từ gan xuống ruột và bệnh nhân sẽ giảm vàng da. Phương pháp dẫn lưu mật này giúp cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân bao gồm giảm vàng da, ăn uống ngon miệng hơn nhờ có dịch mật tiêu hóa thức ăn.

“Đối với ung thư đường mật không nào dự phòng được, chỉ có thể tránh các yếu tố thuận lợi của bệnh như: tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, điều trị các bệnh nhiễm trùng mạn tính, bệnh ký sinh trùng như giun sán, bệnh sỏi mật, các bệnh đường mật khác (nang đường mật, xơ gan, viêm đường mật xơ hóa…), bệnh viêm loét đại tràng. Mọi người nên khám sức khỏe định kỳ hằng năm, đặc biệt những người trên 50 tuổi, lứa tuổi thường gặp của bệnh ung thư đường mật.Trong các trường hợp có đau vùng bụng trên bên phải, tiểu vàng sậm, vàng da, vàng mắt nên đến ngay các trung tâm y tế để phát hiện bệnh sớm trong giai đoạn còn phẫu thuật triệt để”, bác sĩ Hùng khuyến cáo.