Ông Trump thêm nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc và 3 công ty khác vào danh sách đen

Động thái này làm leo thang căng thẳng với Bắc Kinh vài tuần trước khi Tổng thống bầu Joe Biden nhậm chức hôm 20.1.2021.

Reuters đưa tin vào đầu tháng này rằng Bộ Quốc phòng Mỹ đang lên kế hoạch thêm vào danh sách đen 4 công ty Trung Quốc do quân đội nước này sở hữu hoặc kiểm soát, nâng số công ty Trung Quốc bị ảnh hưởng lên 35.

Cụ thể gồm Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế (SMIC), Công ty TNHH Công nghệ Xây dựng Trung Quốc, Công ty Tư vấn Kỹ thuật Quốc tế Trung Quốc và Công ty Dầu khí Ngoài khơi Quốc gia Trung Quốc (CNOOC), theo tài liệu và ba nguồn tin của Reuter.

Bộ Quốc phòng Mỹ (DOD) đã không trả lời khi được đề nghị bình luận.

Cùng các chính sách tương tự, động thái này được coi là tìm cách củng cố di sản cứng rắn với Trung Quốc của Tổng thống sắp mãn nhiệm Donald Trump và đưa Biden theo lập trường cứng rắn với Bắc Kinh trong bối cảnh lưỡng đảng chống Trung Quốc trong Quốc hội.

Danh sách này cũng là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của Mỹ nhắm vào mục tiêu mà họ coi là nỗ lực của Trung Quốc trong việc thu hút các tập đoàn khai thác các công nghệ dân sự cho mục đích quân sự.

Reuters tuần trước đưa tin rằng chính quyền Trump sắp công bố 89 công ty hàng không vũ trụ Trung Quốc cùng các hãng khác có quan hệ quân sự sẽ bị hạn chế mua một loạt hàng hóa và công nghệ của Mỹ.

Vào tháng 9, Bộ Thương mại Mỹ đã áp đặt các hạn chế xuất khẩu cho SMIC sau khi kết luận rằng có "rủi ro không thể chấp nhận được" rằng thiết bị được cung cấp cho công ty này có thể được sử dụng cho mục đích quân sự.

Danh sách Các công ty quân sự của Trung Quốc được quy định theo luật năm 1999 yêu cầu Lầu Năm Góc biên soạn danh mục các công ty do Quân Giải phóng Nhân dân sở hữu hoặc kiểm soát, nhưng Bộ Quốc phòng Mỹ chỉ tuân thủ vào năm 2020. Những gã khổng lồ như Hikvision, China Telecom và China Mobile đã bị đưa vào danh sách đen này đầu năm nay.

Theo Reuters, tháng 11, Nhà Trắng đã công bố lệnh hành pháp nhằm cấm các nhà đầu tư Mỹ mua chứng khoán của các công ty Trung Quốc nằm trong danh sách đen từ tháng 11.2021.

Các chuyên gia cho biết lệnh này không có khả năng giáng đòn nghiêm trọng cho các công ty do phạm vi hạn chế, sự không chắc chắn về lập trường của chính quyền Biden và các quỹ của Mỹ vốn đã rất ít nắm giữ. Tuy nhiên, do kết hợp với các biện pháp khác, việc này làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa Washington và Bắc Kinh sau tranh cãi về coronavirus, Đài Loan và cuộc đàn áp của Trung Quốc với Hồng Kông.

Quốc hội Mỹ và chính quyền Trump ngày càng tìm cách hạn chế khả năng tiếp cận thị trường Mỹ của các công ty Trung Quốc không tuân thủ quy tắc, ngay cả khi điều đó chống lại Phố Wall.

Vào tháng 8, các quan chức Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ cùng Bộ Tài chính đã thúc giục ông Trump hủy niêm yết các công ty Trung Quốc giao dịch trên các sàn chứng khoán Mỹ và không đáp ứng các yêu cầu kiểm toán vào tháng 1.2022.

Hôm 17.10, Trung Quốc đã thông qua luật hạn chế xuất khẩu các mặt hàng bị kiểm soát. Mục đích là cho phép chính phủ hành động chống lại các quốc gia lạm dụng kiểm soát xuất khẩu theo cách làm tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc.

Bản tin Tân Hoa xã cuối ngày 17.10 không nêu tên cụ thể quốc gia mục tiêu nào, nhưng Mỹ vào tháng 9 đã khiến Bắc Kinh tức giận khi hạn chế xuất khẩu cho SMIC và thực hiện nhiều bước chống lại Huawei cùng các công ty Trung Quốc khác. Các công ty Mỹ phải có giấy phép từ chính phủ để bán các sản phẩm, chẳng hạn phần mềm và thiết bị sản xuất chip, cho SMIC.

Được Ủy ban Thường vụ Đại hội Nhân dân Toàn quốc - cơ quan lập pháp hàng đầu Trung Quốc thông qua hôm 17.10, luật mới sẽ có hiệu lực vào ngày 1.12. Các mặt hàng bị kiểm soát bao gồm các sản phẩm quân sự và hạt nhân, hàng hóa, công nghệ và dịch vụ khác cùng dữ liệu liên quan. Tân Hoa xã cho biết luật này được "xây dựng với mục đích bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia".

Hôm 28.8, Bộ Thương mại Trung Quốc đã ban hành một danh sách sửa đổi 23 danh mục công nghệ bị cấm hoặc hạn chế xuất khẩu. Trang CNBC cho biết một trong những mặt hàng bị hạn chế là công nghệ “đề xuất nội dung cá nhân hóa dựa trên phân tích dữ liệu”. Điều này có nghĩa là ByteDance sẽ phải xin phép Chính phủ Trung Quốc nếu muốn bán thuật toán đề xuất của TikTok trong bất kỳ giao dịch nào.

Ngày 19.9, Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 19.9 đã ban hành các quy tắc về danh sách “các thực thể không đáng tin cậy” được đề xuất. Theo Reuters, Bộ Thương mại Trung Quốc nói rằng sẽ nhắm vào các công ty cùng cá nhân nước ngoài gây nguy hiểm cho chủ quyền và an ninh của Trung Quốc. Hiện Trung Quốc vẫn chưa công bố danh sách.

Sau khi chính quyền của Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế quan bổ sung với hàng hóa Trung Quốc và hạn chế Huawei vào năm ngoái, Trung Quốc thề sẽ lập một danh sách nhằm trừng phạt các công ty nước ngoài bị coi là có hại cho lợi ích của Trung Quốc.

Về danh sách thực thể không đáng tin cậy, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết: “Danh sách này sẽ nhắm vào các công ty và cá nhân nước ngoài vi phạm các giao dịch thị trường bình thường ở nước này, làm gián đoạn các giao dịch với các công ty Trung Quốc hoặc thực hiện các biện pháp phân biệt đối xử với các công ty Trung Quốc”.

Tháng 5.2020, tờ Thời báo Hoàn Cầu của nhà nước Trung Quốc đưa tin các biện pháp này sẽ nhắm vào các công ty Mỹ như Apple, Cisco Systems, Qualcomm, đồng thời đình chỉ việc mua máy bay Boeing.

Bộ Thương mại Trung Quốc tiết lộ danh sách này sẽ giúp “bảo vệ chủ quyền quốc gia, lợi ích an ninh và phát triển, duy trì trật tự kinh tế, thương mại quốc tế công bằng và tự do, cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp Trung Quốc, các tổ chức hoặc cá nhân khác”.