Tân Tổng thống Sri Lanka sẽ hủy dự án “thành phố cảng” của Trung Quốc

Và khi tranh cử, ông từng nói Sri Lanka có thể “trở thành thuộc địa và chúng ta có thể trở thành nô lệ”, nếu chủ trương hợp tác với TQ của tiền nhiệm kéo dài thêm 6 năm nữa. 

Liệu ông Sirisena sẽ làm được những điều ông nói ?

Nỗi lo "Sri Lanka bị TQ bỏ túi" 

Dù TQ tính chuyện dài hơi thế nào với Sri Lanka mang tầm quan trọng chiến lược với Bắc Kinh, họ cũng vấp phải sự cản trở vào sáng thứ Sáu 9.1, khi ông Mahinda Rajapaksa.Rajapaksa bất ngờ mất chức tổng thống trong cuộc bầu cử 8.1.

Ông đã kỳ vọng nối dài chức tổng thống thêm nhiệm kỳ 6 năm thứ ba. Những thành tựu chính của ông Rajapaksa là các dự án cơ sở hạ tầng do TQ bỏ tiền.

Tổng thống Sirisena

Lúc đó, Bộ trưởng Sri Lanka khẳng định đó chỉ là “một chuyến thăm thiện chí”, nhưng Ấn Độ lo ngại và nhận định đó là một tuyên bố rõ ràng rằng TQ đã tiếp cận “sân sau” của Ấn, với sự cho phép của tổng thống Rajapaksa.

Dù TQ tính chuyện dài hơi thế nào với Sri Lanka mang tầm quan trọng chiến lược với Bắc Kinh, họ cũng vấp phải sự cản trở, do ông Rajapaksa bất ngờ mất chức tổng thống trong cuộc bầu cử 8.1.

David Brewster, giáo sư thỉnh giảng của Trung tâm chiến lược-quốc phòng thuộc Đại học quốc gia Úc, nói:

Đó là cái giá phải trả khi hợp tác với một chính phủ đang tăng tập trung quyền lực như TQ.

Ông Rajapasksa (trái) và ông Tập Cận Bình dự lễ khởi công dự án "thành phố cảng"

Mối liên minh Sri Lanka với TQ đã dần được xây trong những năm mà phương tây chỉ trích gắt gao việc ông Rajapaksa ngược đãi nhân quyền, và TQ cho ông Rajapaksa vay hàng tỷ USD để xây các con đường mới, cảng mới.

Một trong những lý do cựu tổng thống Rajapaksa quá nghiêng về TQ, là Mỹ, Canada (những nhà tài trợ truyền thống của Sri Lanka) kịch liệt phê phán hành vi dã man của chính phủ Sri Lanka đối với quân nổi dậy Hổ Tamil (đã phải giải tán) và cắt viện trợ.

Phương tây rút, TQ giàu có liền nhảy vào, cũng vì muốn có một vai trò lớn ở Ấn Độ Dương:

Sri Lanka là bệ phóng cho một trong những chủ trương đối ngoại của ông Tập: lập “Con đường tơ lụa trên biển” để nối TQ với châu Âu.

Kế hoạch này có kinh phí 40 tỷ USD, làm Ấn căng thẳng, nhận định đó là một chiến lược bao vây, làm Ấn mất ưu thế trong khu vực và tiến tới việc xây dựng các cơ sở quân sự TQ trên Ấn Độ Dương.

“Nhiều chính khách nói thế này trước cuộc bầu cử, nhưng sau khi trúng cử, họ lại làm khác”, chuyên gia Wang Dehua về Đông Nam Á ở Học viện nghiên cứu quốc tế Thượng Hải (TQ) nói.

Về dự án “thành phố cảng”, Wang nói: “Tôi tin nó sẽ có lợi cho Sri Lanka, vậy tại sao lại hủy? Tôi cho rằng khả năng hủy rất nhỏ”.

Trong thực tế, TQ thường vấp phải làn sóng phản đối tại các nước mà họ đầu tư mạnh, theo Jonathan Holslag, chủ nhiệm nhóm nghiên cứu của Viện Brussels nghiên cứu TQ hiện đại.

Ông cũng từng nghiên cứu cách TQ phản ứng trước các vụ đảo chính ở 5 nước châu Phi, nói tiếp:

“Thường thì TQ giữ thế kín tiếng nhiều tháng khi có các cuộc chuyển giao quyền lực chính trị, rồi họ tiếp cận lãnh đạo mới với những đề nghị cùng hợp tác. Kiểu tiếp cận này luôn hiệu quả, ngay cả với những lãnh đạo đối lập kịch liệt chỉ trích TQ.

Bằng cách này khác, tất cả các lãnh đạo này đều quay qua TQ, vì đó là tay chơi duy nhất sẵn sàng giúp họ có tiền xây dựng cơ sở hạ tầng và chi tiêu công. Tôi cho rằng kiểu này cũng sẽ xảy ra với Sri Lanka”.

Trần Trí (theo New York Times)