Viện trưởng Viện KSND tối cao: Giảm phạt tù, tăng phạt tiền với cán bộ vi phạm nhưng không vụ lợi

Chiều 20.3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực kiểm sát.

Chống oan sai phải từ công tác cán bộ

Về chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (KSND) tối cao Lê Minh Trí cho biết đây là chủ trương xuyên suốt của ngành, nhiệm vụ chính trị hàng đầu, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong công tác nghiệp vụ. Tuy nhiên, 2 yêu cầu này có sự mâu thuẫn với nhau trong thực tế giữa đấu tranh mạnh mẽ với tội phạm và không để lọt tội phạm là thách thức lớn với các cơ quan tiến hành tố tụng.

Nhấn mạnh đây là yêu cầu rất cao và ngặt nghèo, do đó thời gian qua, Ban Cán sự và Viện trưởng Viện KSND tối cao yêu cầu toàn ngành là phải quán triệt nghiêm túc sự công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn. Đặc biệt viện trưởng có một chỉ thị chuyên đề chuyên về chống oan sai, trong đó đưa ra nhiều giải pháp cụ thể.

Trong công tác chuyên môn, nghiệp vụ, Viện trưởng Viện KSND tối cao đã yêu cầu kiểm sát viên các cấp thực hiện đầy đủ quy trình, thủ tục và biện pháp. Luật Tố tụng hình sự quy định gắn chặt công tố với điều tra ngay từ đầu, nhất là trong thực hiện 7 biện pháp điều tra cơ bản như bắt, khám xét, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, hỏi cung đối chất về mặt nhận dạng; chỉ đạo tập trung làm tốt khâu thụ lý tin báo, tố giác tội phạm để hạn chế oan sai, lọt tội phạm ngay từ đầu.

“Kiểm sát viên phải yêu cầu xác minh, điều tra và thu thập chứng cứ theo cả 2 hướng buộc tội và gỡ tội; yêu cầu nắm chắc và áp dụng những nội dung nguyên tắc suy đoán vô tội, đảm bảo quyền bào chữa của người bị buộc tội, trọng chứng hơn trọng cung, án tại hồ sơ và không được suy diễn, chứng cứ đến đâu xử lý đến đó; không hình sự hóa các quan hệ dân sự kinh tế và đảm bảo đúng pháp luật”, ông Trí nêu.

Ngoài ra, theo ông Trí, những vấn đề mới và phức tạp phải tìm hiểu sâu trong lĩnh vực chuyên môn, lắng nghe giải trình với yêu cầu kiểm sát viên phải đảm bảo khách quan, toàn diện trong xem xét, đánh giá chứng cứ, trong xác định tội danh và khung hình phạt phải đảm bảo dự xử lý nghiêm khoan hồng nhân văn thuyết phục.

Viện trưởng Viện KSND tối cao nhấn mạnh để hạn chế oan sai và bỏ lọt tội phạm thì một trong những biện pháp quan trọng là công tác cán bộ. Do đó, viện đề ra yêu cầu viện trưởng kiểm sát các cấp chịu trách nhiệm nếu để xảy ra trường hợp tòa án tuyên bị cáo không phạm tội hoặc hủy án để điều tra lại; trường hợp phải đình chỉ vì không phạm tội thì kiểm điểm, xem xét trách nhiệm của cá nhân, tập thể lãnh đạo đơn vị và xem xét cả trách nhiệm của viện kiểm sát cấp trên.

Về án hành chính, ông Lê Minh Trí cho biết hiện nay, phần lớn án hành chính liên quan đến đất đai. Thời gian tới, cần giải quyết những bất cập trong Luật Đất đai, từ đó hạn chế khiếu kiện tranh chấp.

“Mặt khác, trong án hành chính có yếu tố cả nể. Cùng với đó, án hành chính liên quan đến quá trình dài, tính chất phức tạp, hồ sơ tài liệu không phải lúc nào cũng được cơ quan hành chính cung cấp đầy đủ; việc tham gia phiên tòa của người đứng đầu cơ quan bị khởi kiện hạn chế; hoặc khi bản án có hiệu lực thi hành thì không phải lúc nào cũng được nghiêm túc thi hành... Những nguyên nhân trên ảnh hưởng đến hiệu quả giải quyết án hành chính. Do đó, cần xem xét căn cơ từ pháp luật đến mối quan hệ giữa các cơ quan trong hệ thống”, ông Trí nêu.

Tăng phạt tiền, hạn chế phạt tù

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cho biết thời gian qua có một số cán bộ trong quá trình thực thi nhiệm vụ, bên cạnh những việc làm được có tính đột phá và không có yếu tố vụ lợi thì có những việc làm còn sai sót, thậm chí vi phạm pháp luật. Đại biểu đề nghị Viện trưởng Viện KSND tối cao cho biết quan điểm và các giải pháp để vừa thực hiện tốt nhiệm vụ, không bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm tội phạm tham nhũng, đồng thời bảo đảm thực hiện đúng chủ trương của Đảng về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Viện trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí cho biết, để bảo vệ chế độ, thực hiện lòng tin của nhân dân thì phải xử lý nghiêm các đối tượng cầm đầu, chủ mưu vụ lợi gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu xử lý càng nghiêm khắc thì càng răn đe giáo dục chung.

Tuy nhiên, có vấn đề đặt ra và trong thực tiễn các vụ án đã có trường hợp bị cáo thực hiện do mệnh lệnh của cấp trên, do cấp dưới tham mưu không chính xác hoặc không đầy đủ và những lý do bất khả kháng. Khi đó họ chủ động khắc phục hoàn toàn hậu quả, thấy sai để sửa và hợp tác giúp cho các cơ quan chức năng điều tra làm rõ thì áp dụng vào việc miễn, giảm, tha... đối với luật hiện hành lại không đúng.

Ông Trí cho rằng trong giai đoạn đất nước phát triển thì những lỗi vô ý, do khối lượng công việc lớn không kiểm soát được, không có chủ đích chiếm đoạt vụ lợi thì nên rà soát, sửa lại điều luật cụ thể để xử lý.

Viện trưởng Lê Minh Trí lấy ví dụ các vụ án lớn như Việt Á, các cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án nghiên cứu đề xuất cấp có thẩm quyền có chủ trương phân hóa làm 3 loại (xử lý nghiêm, giảm tội, loại còn lại là không xử lý hình sự).

Do đó, để việc này được thực thi, ông Trí đề nghị phải cụ thể hóa bằng luật pháp. Nếu Đảng không quy định, nhưng hành vi cụ thể là hành vi vi phạm pháp luật, gây hậu quả thì sẽ vướng.

"Việc này là việc lớn, đề nghị có chủ trương, có chỉ đạo, có phân công nhóm các cơ quan ngồi lại với nhau rà soát về mặt pháp luật, về chủ trương để điều chỉnh", ông Trí nói và đề nghị xem xét lại chế tài khung hình phạt. Theo đó, nên giảm hoặc tăng chế tài phạt tiền để đảm bảo xử lý nghiêm kẻ cầm đầu nhưng nhân văn với người không vụ lợi.

Theo Viện trưởng Lê Minh Trí, trong thực tế cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi. Vì vậy, chính sách hình sự cần cân nhắc sửa đổi mức hình phạt, mức tính hậu quả thiệt hại hiện nay và tăng chế tài phạt tiền, giảm chế tài phạt tù.