Việt Nam tiếp tục hiện thực hóa 'giấc mơ' và con đường chinh phục công nghệ vũ trụ

Sáng 21.12, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) thuộc Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam (VAST) đã tổ chức lễ kỷ niệm 10 năm thành lập Trung tâm.

Từ “giấc mơ”…

Chia sẻ tại Lễ kỷ niệm, PGS.TS Phạm Anh Tuấn – Tổng giám đốc VNSC cho biết, thực ra, “giấc mơ” về Việt Nam tự chủ phát triển vũ trụ đã dài hơn 10 năm.

Theo chia sẻ của ông Tuấn, sau thời gian ra nước ngoài thăm các cơ sở nghiên cứu và đào tạo vũ trụ, năm 2007, ông đề xuất ý tưởng Việt Nam cần xây dựng một Trung tâm Vũ trụ quốc gia khi bắt đầu tham gia triển khai "Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ đến năm 2020" và nhận được sự ủng hộ của Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam, rồi được phác thảo, trao đổi với các đối tác Nhật Bản.

Ngày 18.8.2008, thỏa thuận hợp tác với Tư vấn Nhật Bản để lập báo cáo tiền khả thi cho dự án “Trung tâm Vũ trụ Việt Nam” đã chính thức được ký với 3 phần chính. Cụ thể, xây dựng hạ tầng kỹ thuật, tiếp nhận chuyển giao công nghệ vũ trụ và đào tạo nguồn nhân lực.

Tháng 4.2009, báo cáo được trình Thủ tướng Chính phủ và ngay lập tức đã được đồng ý chủ trương đầu tư. Trong 3 năm sau, các đoàn lãnh đạo cấp cao của Chính phủ và VAST đã sang Nhật Bản thăm các cơ sở vũ trụ, vận động và ký hiệp định vay vốn ODA cho dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam.

Ngày 16.9.2011, Trung tâm Vệ tinh quốc gia thuộc VAST đã chính thức được Chính phủ thành lập, sau đó đổi tên thành Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, đánh dấu giấc mơ Việt Nam phát triển vũ trụ đã bắt đầu được hiện thực hóa.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, dự án KH-CN lớn nhất được Chính phủ đầu tư đã khởi công xây dựng tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc vào ngày 19.9.2012. Tiếp theo, các cơ sở và đội ngũ cán bộ của VNSC trên toàn quốc dần được phát triển, như Trung tâm Ứng dụng công nghệ vũ trụ TP.HCM (năm 2014), Phòng Vật lý thiên văn và Vũ trụ (năm 2015)… Dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ được hoàn thành toàn bộ vào năm 2023.

… đến những bước đi vững chắc

Được biết, VNSC đã đưa kết quả nghiên cứu vào ứng dụng cho các hệ thống theo dõi rừng, theo dõi lúa và thông tin phục vụ nông nghiệp. VNSC sẽ tiếp tục đẩy mạnh khai thác ảnh vệ tinh của hệ thống Vietnam Data Cube và vệ tinh LOTUSat-1; phát triển hệ thống VietSCO phục vụ theo dõi thiên tai, môi trường nước, sạt lở bờ biển…

Đáng chú ý, sáng 9.11.2021, vệ tinh NanoDragon của Việt Nam đã được phóng lên vũ trụ cùng với 8 vệ tinh khác tại Nhật Bản. Đây là vệ tinh được nghiên cứu, thiết kế, chế tạo 100% tại Việt Nam, do các nhà khoa học thuộc VNSC thực hiện. Vệ tinh là sản phẩm của Đề tài “Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, phóng và vận hành thử nghiệm vệ tinh siêu nhỏ cỡ nano” thuộc Chương trình KH-CN cấp quốc gia về công nghệ vũ trụ giai đoạn 2016 – 2020 do Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam chủ trì.

Ngoài ra, theo Tổng giám đốc VNSC, 10 năm qua, VNSC đã phát triển mạnh mẽ đội ngũ cán bộ nghiên cứu trình độ cao, mở rộng phát triển tất cả các hướng trong lĩnh vực vũ trụ, phối hợp đào tạo tại các trường đại học hàng đầu trong nước; đặc biệt chú trọng hợp tác quốc tế với nhiều cơ quan vũ trụ trên thế giới (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và là thành viên của các tổ chức vũ trụ quốc tế (GEO, CEOS…).

Đặc biệt, với hoạt động Khám phá vũ trụ cùng VNSC và Trưng bày KH-CN vũ trụ sẽ hoàn thành vào năm 2023, Tổng giám đốc VNSC cho biết đơn vị đặt mục tiêu là nhân tố chính góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vũ trụ để tạo kết nối nghiên cứu vũ trụ với doanh nghiệp, dần hình thành nền công nghiệp vũ trụ, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh: “Giấc mơ, và giờ đây là con đường phát triển vũ trụ Việt Nam còn rất nhiều khó khăn và chông gai. Nhưng đúng như slogan – Liftoff your dream, VNSC với đội ngũ trẻ, tràn đầy tâm huyết đang có những bước đi vững chắc để tiếp tục hiện thực hóa giấc mơ và con đường ấy, cho vũ trụ Việt Nam bay lên”.

Bước đi, tầm nhìn, kỳ vọng lớn

Tại lễ kỷ niệm, theo nhận định của PGS.TS Trần Tuấn Anh – Phó chủ tịch Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam, VNSC là đơn vị trẻ nhất cả về thời gian thành lập và đội ngũ cán bộ. Nhưng với sự mới mẻ trong hoạt động, sau 10 năm, với khối lượng công việc mà VNSC nỗ lực thực hiện là rất xứng đáng được tuyên dương và khích lệ.

Được biết, 2 trong số các nhiệm vụ quan trọng được Chính phủ giao cho VNSC là từng bước làm chủ được công nghệ thiết kế, chế tạo vệ tinh Việt Nam và thực hiện Dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam.

Đánh giá nhiệm vụ mà VNSC được giao tuy rất nặng nề nhưng lãnh đạo Viện luôn đặt niềm tin vào đội ngũ lãnh đạo, cán bộ VNSC sẽ đạt được ước mơ của mình, đóng góp và hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

Chia sẻ tại lễ kỷ niệm, TS Nguyễn Văn Lạng - Chủ tịch Hội Thông tin KH-CN Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ KH-CN - bày tỏ sự xúc động và mối lương duyên lâu dài với lĩnh vực này.

Theo đó, TS Nguyễn Văn Lạng đã nhắc lại lời nói của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: “Chúng ta phải làm chủ công nghệ”. “Tôi nghĩ rằng công nghệ cao, trong đó có công nghệ vũ trụ, và Trung tâm Vũ trụ Việt Nam là dự án lớn nhất được đầu tư về cơ sở hạ tầng KH-CN từ trước đến nay”, TS Lạng cho biết.

Nhìn lại chặng đường 10 năm của VNSC, nguyên Thứ trưởng Bộ KH-CN nhận định những dấu ấn có thể chưa lớn nhưng bước đi và tầm nhìn, cũng như kỳ vọng là rất lớn. Đặc biệt, Việt Nam đã chính thức đứng vào hàng ngũ các quốc gia có tên trong danh mục của chinh phục vũ trụ thế giới; hợp tác với các tổ chức quốc tế để khai thác công nghệ vũ trụ…

Theo TS Nguyễn Văn Lạng, con đường phía trước của VNSC sẽ còn khó khăn, rất khó khăn nhưng ông  tin tưởng Dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ được hoàn thành toàn bộ vào năm 2023 sẽ là dự án thành công.