AI có thể thay thế công việc 21 triệu người phụ nữ và 9 triệu đàn ông ở các nước giàu

Nghiên cứu cảnh báo rằng công việc văn phòng có thể bị ảnh hưởng nặng nề nhất, tác động tới việc làm của nhiều phụ nữ, vì phái yếu chiếm tỷ lệ lớn trong ngành này, đặc biệt là ở các nước giàu.

Tại các nước giàu, 21 triệu việc làm do phụ nữ nắm giữ có khả năng được tự động hóa. Trong khi gần 3% công việc do nam giới nắm giữ ở nước giàu có nguy cơ bị tự động hóa.

Trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng trong các lĩnh vực bị thay thế bởi AI, nghiên cứu mới của ILO cho thấy các nhân viên hành chính và phụ nữ phải đối mặt với nguy cơ công việc bị thay thế bởi công nghệ.

Theo nghiên cứu, tác động của tự động hóa là "có tính chất giới tính cao”. Cụ thể là tỷ lệ phụ nữ có khả năng bị ảnh hưởng bởi tự động hóa cao hơn nhiều so với nam giới.

Ở các nước giàu, 7,8% công việc do phụ nữ đảm nhiệm có khả năng được tự động hóa, với con số mà ILO ước tính là khoảng 21 triệu người.

Ngược lại, 2,9% công việc do nam giới nắm giữ ở các nước giàu (khoảng 9 triệu người) phải đối mặt với khả năng bị tự động hóa.

Nhân viên hỗ trợ công việc hành chính cũng đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng bởi AI lớn nhất. Khoảng 1/4 nhiệm vụ của nhân viên văn phòng đối mặt nguy cơ cao bị tự động hóa khi tiếp xúc với generative AI và 58% nhiệm vụ của họ phải đối mặt nguy cơ trung bình khi tiếp xúc với công nghệ này.

Nghiên cứu đã liệt kê các công việc như nhân viên đánh máy, tư vấn du lịch, người ghi chép, nhân viên thông tin trung tâm liên lạc, giao dịch viên ngân hàng, người phỏng vấn khảo sát và nghiên cứu thị trường có thể sẽ bị tự động hóa trong tương lai.

Song nhìn chung, hầu hết các nhiệm vụ của người lao động không gặp rủi ro lớn từ AI, theo nghiên cứu.

Ví dụ, nghiên cứu cho thấy chỉ 4% nhiệm vụ của nhân viên dịch vụ và bán hàng phải đối mặt nguy cơ cao bị tự động hóa khi tiếp xúc với generative AI và 18% nhiệm vụ của họ phải đối mặt nguy cơ trung bình. “Vì vậy, tác động lớn nhất của công nghệ này có thể không phải phá hủy việc làm mà là những thay đổi tiềm ẩn với chất lượng công việc, đặc biệt là cường độ làm việc và quyền tự chủ”, trích nội dung nghiên cứu.

Nghiên cứu đã sử dụng GPT-4, mô hình ngôn ngữ lớn mới nhất của OpenAI cho ChatGPT, để dự đoán cách các công việc có thể được tự động hóa.

Ngoài ra, nghiên cứu của ILO bổ sung vào các nghiên cứu trước đây về cách AI có thể thay thế công việc.

Hồi tháng 7, trang SCMP đưa tin hơn 1/4 công việc trong 38 nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) dựa vào các kỹ năng có thể dễ dàng tự động hóa trong cuộc cách mạng AI sắp tới.

OECD là khối 38 thành viên gồm: Úc, Áo, Bỉ, Canada, Chile, Colombia, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Pháp, Đức, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Ireland, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Mexico, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Slovakia, Slovenia, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ, Vương Anh, Mỹ, Israel, Nga. Trong số này, hầu hết các quốc gia giàu có nhưng cũng có một số nền kinh tế mới nổi như Mexico và Estonia.

OECD cho biết có rất ít bằng chứng cho thấy sự xuất hiện của AI đang có tác động đáng kể đến việc làm, nhưng điều này có thể do cuộc cách mạng AI đang ở giai đoạn đầu.

Các công việc có rủi ro bị tự động hóa cao nhất chiếm trung bình 27% lực lượng lao động ở 38 thành viên OECD. Trong đó, công việc tại các quốc gia Đông Âu có nguy cơ bị tự động hóa nhiều nhất, OECD cho biết trong báo cáo Triển vọng việc làm năm 2023.

Theo định nghĩa của OECD, những công việc có rủi ro cao nhất thường sử dụng hơn 25 trong số 100 kỹ năng và khả năng mà các chuyên gia AI cho rằng có thể dễ dàng tự động hóa.

Theo cuộc khảo sát của OECD vào năm ngoái, cứ 5 nhân viên thì có 3 người lo sợ bị AI chiếm mất việc trong 10 năm tới. Cuộc khảo sát đó bao gồm 5.300 nhân viên tại 2.000 công ty trong lĩnh vực sản xuất và tài chính trên 7 quốc gia OECD. Cuộc khảo sát được thực hiện trước sự bùng nổ của generative AI như ChatGPT (do OpenAI phát triển).

Dù lo lắng về AI, 2/3 số nhân viên từng làm việc với công nghệ này nói rằng tự động hóa khiến công việc của họ bớt nguy hiểm hoặc tẻ nhạt hơn.

“AI cuối cùng sẽ tác động như thế nào đến người lao động tại nơi làm việc và liệu lợi ích có lớn hơn rủi ro hay không sẽ phụ thuộc vào các biện pháp chính sách mà chúng ta thực hiện”, Mathias Cormann, Tổng thư ký OECD, phát biểu tại một cuộc họp báo.

Ông nói thêm: “Các chính phủ phải giúp người lao động chuẩn bị cho những thay đổi và hưởng lợi từ những cơ hội mà AI sẽ mang lại”.

Theo OECD, mức lương tối thiểu và đàm phán tập thể có thể giúp giảm áp lực mà AI gây ra với tiền lương, trong khi chính phủ và các cơ quan quản lý cần đảm bảo quyền lợi của người lao động không bị tổn hại.

Nghiên cứu vào tháng 7 của công ty tư vấn quản trị toàn cầu McKinsey cho thấy AI có thể tạo ra lợi ích về lâu dài cho nhân viên văn phòng thay vì thay thế họ. Hồi tháng 6, McKinsey cho biết generative AI có thể thêm 7.300 tỉ USD vào nền kinh tế thế giới mỗi năm và tin rằng một nửa hoạt động công việc hiện tại có thể được tự động hóa từ năm 2030 đến 2060. Tuy nhiên, điều đó có nghĩa là các công ty cũng phải đối mặt với những thách thức lớn, như dư thừa nhân viên và xem xét lại mô hình kinh doanh của họ, nếu muốn khai thác đầy đủ tiềm năng của AI.

Vào tháng 3, các nhà nghiên cứu của ngân hàng đầu tư nổi tiếng Goldman Sachs (Mỹ) ước tính rằng 300 triệu nhân viên toàn thời gian toàn cầu có thể bị gián đoạn bởi generative AI như ChatGPT.

Theo Goldman Sachs, các hệ thống generative AI có thể tạo ra những nội dung không thể phân biệt được so với hoạt động sáng tạo của con người. Điều này có thể kích hoạt sự bùng nổ năng suất, giúp nâng GDP toàn cầu tăng thêm 7% hàng năm trong 10 năm tới.

“Sự kết hợp giữa tiết kiệm đáng kể chi phí lao động, tạo việc làm mới và năng suất cao hơn cho những người lao động không bị đào thải mở ra khả năng cho cuộc cách mạng năng suất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đáng kể. Chúng tôi ước tính rằng AI có thể giúp tăng GDP toàn cầu hàng năm lên 7%”, trích báo cáo của Goldman Sachs.

Báo cáo cho rằng công việc của luật sư và nhân viên hành chính sẽ nằm trong số những công việc có nguy cơ dư thừa cao nhất do sự phổ cập của generative AI.

Ước tính khoảng 2/3 số lượng công việc ở Mỹ và châu Âu có rủi ro bị tự động hóa ở một mức độ nhất định vì sự xuất hiện của generative AI. Hầu hết người lao động ở hai nền kinh tế này sẽ chứng kiến dưới 50% khối lượng công việc của họ được tự động hóa. Những người lao động này sẽ tiếp tục làm việc nhưng một phần thời gian của họ được chuyển sang cho các hoạt động hiệu quả hơn.

Ở Mỹ, generative AI sẽ đảm nhận bớt phần việc của 63% lực lượng lao động. Báo cáo của Goldman Sachs nhận định khoảng 7% lực lượng lao động Mỹ đang làm những công việc mà ít nhất một nửa khối lượng nhiệm vụ của họ có thể thực hiện thông qua AI và rất dễ bị thay thế. Các công việc tay chân hoặc ngoài trời, không đòi hỏi tính sáng tạo cao, sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Goldman Sachs cũng chỉ ra tác động tương tự của generative AI với thị trường việc làm của châu Âu. Ở cấp độ toàn cầu, do công việc chân tay chiếm tỷ trọng lớn hơn ở thị trường việc làm của các nước đang phát triển, Goldman Sachs ước tính AI có thể đảm nhận khoảng 20% trong tổng số công việc hiện nay.