Gửi bình luận
Căng thẳng Đông Nam Á – Trung Quốc trở nên sâu sắc hơn sau khi chính quyền Biden thực hiện động thái quan trọng để đảo ngược chính sách thời Barack Obama mà một số nhà phân tích cho rằng đã châm ngòi cho việc Bắc Kinh ngày càng hung hăng ở Biển Đông.
Tổng thống Joe Biden, thông qua Ngoại trưởng Antony Blinken, đã thực hiện động thái táo bạo để tái khẳng định cam kết của Mỹ với các nước Đông Nam Á. Sự can thiệp của ông Antony Blinken diễn ra khi tranh chấp đang diễn ra về yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở vùng biển này gia tăng. Cam kết được đưa ra trong cuộc điện đàm giữa ông Antony Blinken và người đồng cấp Philippines - Teodoro Locsin, người trước đó phản đối quyết định của Trung Quốc cho phép lực lượng tuần duyên nước này nổ súng vào các tàu nước ngoài.
Ngày 27.1, Ngoại trưởng Teodoro Locsin cho biết đã gửi phản đối tới Trung Quốc về việc ban hành Luật hải cảnh cho phép hải cảnh (cảnh sát biển) Trung Quốc bắn vào tàu nước ngoài. Luật hải cảnh được Trung Quốc thông qua ngày 22.1 có nội dung: Lực lượng hải cảnh có quyền áp dụng tất cả biện pháp cần thiết, gồm sử dụng vũ khí khi cái gọi là "chủ quyền quốc gia, quyền chủ quyền và quyền tài phán Trung Quốc" bị các cá nhân và tổ chức nước ngoài xâm phạm phi pháp hoặc đối diện mối nguy cấp bách bị xâm phạm phi pháp.
Antony Blinken và Teodoro Locsin cho biết liên minh Mỹ -Philippines là "quan trọng với một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở". Trong đó, ông Blinken nhấn mạnh tầm quan trọng của Hiệp ước Phòng vệ lẫn nhau (MDT) với an ninh của hai nước và ứng dụng rõ ràng của nó với các cuộc tấn công vũ trang chống lại các lực lượng vũ trang, tàu công cộng hoặc máy bay của Philippines ở Thái Bình Dương, bao gồm cả Biển Đông.
Sự ủng hộ của Mỹ với Philippines chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc càng tức giận. Trước đó, Trung Quốc mâu thuẫn với Mỹ do chính quyền Trump nhúng tay vào nhiều vấn đề được cho "không liên quan đến họ".
Tiến sĩ Bec Strating, giảng viên cao cấp về chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học La Trobe của Úc, nói với trang Express rằng điều đó thể hiện một bước đi quan trọng của Mỹ, khác với sự miễn cưỡng từ chính quyền Obama trong việc hỗ trợ Philippines ở Biển Đông.
Bà Bec Strating trích dẫn lời báo cáo rằng ông Obama đã từ chối ủng hộ Philippines trong thời gian gặp bế tắc ở bãi cạn Scarborough vào năm 2012, vốn chứng kiến căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc bùng phát.
Philippines và Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với Scarborough, nhưng Trung Quốc đã chiếm giữ nó sau khi cử lực lượng tuần duyên mạnh mẽ đến đánh đuổi hải quân Philippines.
Vào thời điểm đó, Mỹ không làm rõ liệu Hiệp ước Phòng vệ lẫn nhau với Philippines có dẫn đến phản ứng quân sự của Mỹ hay không.
Một thỏa thuận do Mỹ làm trung gian dẫn đến việc Trung Quốc rút các tàu của mình. Thế nhưng, Trung Quốc chọn tiếp tục phong tỏa Scarborough, điều mà chính quyền nước này duy trì bằng cách bắn vòi rồng vào các tàu Philippines tiếp cận.
Năm 2016, Philippines và Trung Quốc lặng lẽ ký kết 13 thỏa thuận trong các lĩnh vực thương mại, hợp tác văn hóa, du lịch, chống ma túy và hàng hải, nhưng nhiều nhà phân tích vẫn đổ lỗi cho Obama vì sự thiếu quyết đoán của ông với khu vực vào 2012.
Chuyên về chính sách đối ngoại của Úc và các tranh chấp hàng hải ở Ấn Độ - Thái Bình Dương, Tiến sĩ Bec Strating cho biết: "Đây là động thái từ tân Ngoại trưởng Mỹ nhằm trấn an Philippines, rằng Mỹ sẽ hỗ trợ Philippines trong trường hợp bị tấn công trong khu vực hàng hải của họ. Đó là một dấu hiệu quan trọng vì Mỹ đã bảo đảm về việc liệu Hiệp ước Phòng vệ lẫn nhau có bao gồm cả Biển Đông trong thời gian dài hay không. Ví dụ như bãi cạn Scarborough vào năm 2012 - đó là khi chính quyền Obama không thực sự hỗ trợ Philippines trong thời kỳ bế tắc đó và điều này dẫn đến thay đổi hiện trạng của Biển Đông.
Vẫn có các nhà phân tích cho rằng một phần lý do khiến Trung Quốc có thể có được chỗ đứng như vậy ở Biển Đông, như bồi đắp các đảo nhân tạo và quân sự hóa các tiền đồn đó, do chính quyền Obama không làm đủ để ngăn chặn điều đó".
Tuần trước, Trung Quốc đã thông qua luật cho phép lực lượng tuần duyên của họ sử dụng "mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn hoặc ngăn chặn các mối đe dọa từ tàu nước ngoài”. Điều này sẽ bao gồm việc phá bỏ cấu trúc mà các quốc gia đối địch đã xây dựng trên các bãi đá ngầm mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.
Ngoại trưởng Philippines - Teodoro Locsin mô tả hành động này là "mối đe dọa chiến tranh" và nói thêm: "Trong khi việc ban hành luật là đặc quyền của quốc gia thì điều này - với khu vực liên quan hoặc vì vấn đề Biển Đông - là một mối đe dọa chiến tranh bất chấp luật pháp bằng lời nói với bất kỳ quốc gia nào…".
Điều đó làm cho sự can thiệp của Mỹ thậm chí còn đáng kể hơn, nhưng Tiến sĩ Bec Strating đã xoa dịu những lo ngại về xung đột trong khu vực.
Bà Bec Strating nói: "Tôi không nhận thấy nguy cơ đáng kể về cuộc xung đột giữa các cường quốc trên Biển Đông vì nó sẽ dựa vào việc Mỹ can dự vào cuộc đụng độ quân sự với Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có coi lợi ích của mình là quan trọng trong khu vực địa lý đó hay không. Tuy nhiên có nguy cơ leo thang quân sự thông qua những thứ như giao tranh và một trong những vấn đề trọng tâm xung quanh Biển Đông là thiếu các biện pháp xây dựng lòng tin và các công cụ được sử dụng để xoa dịu căng thẳng".
Lo ngại về xung đột giữa các quốc gia vẫn tồn tại, với những người chơi chính trên vùng biển đang tăng cường hiện diện quân sự của họ.
Giáo sư Oriana Skylar Mastro từ Đại học Georgetown (Mỹ) lo ngại rằng sức mạnh quân sự tăng cao trong khu vực một ngày nào đó sẽ dẫn đến xung đột tình cờ.
Bà Oriana Skylar Mastro nói với Hội đồng Quan hệ Đối ngoại năm nay: “Tôi nghĩ rằng có một số yếu tố cho thấy nếu Trung Quốc không thể đạt được mục tiêu của mình với Biển Đông thì căng thẳng có thể leo thang. Mỹ có thể hành động quyết đoán hơn dẫn đến hành động gây hấn từ phía Trung Quốc. Có khả năng Trung Quốc sẽ đi đến kết luận rằng cách xử lý tình huống ngoại giao không hiệu quả nên thực hiện các hành động quân sự như chiếm các đảo, với động cơ chống lại tàu Mỹ trên vùng biển Biển Đông”.
