Bộ Tư pháp Canada ngày 5.12 thông báo nước này đã bắt giữ Mạnh Vãn Châu, Giám đốc tài chính kiêm Phó chủ tịch tập đoàn Huawei của Trung Quốc, vào 4 ngày trước, theo yêu cầu từ chính quyền Mỹ.
Báo The Globe and Mail tiết lộ bà Mạnh bị nghi vi phạm lệnh cấm vận mà Mỹ áp đặt nhằm vào Iran. Hiện chưa có thông tin cụ thể khác về vụ việc.
Theo Bộ Tư pháp Canada: “Phía Mỹ có đưa ra yêu cầu dẫn độ. Phiên điều trần để xem bà Mạnh được bảo lãnh tại ngoại hay không sẽ diễn ra vào ngày 7.12”.
Mạnh Vãn Châu là con gái của người sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi. Khả năng bà sẽ tiếp quản vị trí lãnh đạo tập đoàn viễn thông hàng đầu Trung Quốc này rất cao.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Ottawa chỉ trích Canada bắt giữ một công dân Trung Quốc không hề vi phạm luật pháp nước họ lẫn luật pháp Mỹ, gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền con người của nạn nhân.
“Phía Trung Quốc hối thúc họ sửa chữa sai lầm và khôi phục tự do cá nhân cho bà Mạnh Vãn Châu. Chúng tôi sẽ theo sát diễn biến vụ việc, đồng thời tiến hành mọi biện pháp bảo vệ quyền lẫn lợi ích hợp pháp của công dân Trung Quốc”, theo Đại sứ quán.
Phía Huawei cho biết: “Gần đây giám đốc tài chính của chúng tôi lúc chuẩn bị chuyển chuyến bay thì bị giới chức Canada bắt giữ. Mỹ muốn dẫn độ bà để đưa ra xét xử tại New York với các cáo buộc không rõ ràng. Huawei được cung cấp rất ít thông tin và không thấy Mạnh có hành vi sai trái nào. Công ty tuân thủ mọi luật cùng quy định hiện hành ở các nước, bao gồm cả quy định hạn chế xuất khẩu lẫn trừng phạt do Liên Hợp Quốc, EU, Mỹ ban hành”.
Tháng 4 trước, báo The Wall Street Journal đưa tin giới công tố New York đang điều tra Huawei với nghi vấn vi phạm lệnh cấm vận Iran. Trước Huawei thì ZTE cũng từng nhận lệnh cấm mua linh kiện từ Mỹ do xuất khẩu hàng hóa và công nghệ sang quốc gia Trung Đông này.
Cả Huawei lẫn ZTE đều bị nghi ngờ có liên hệ với chính quyền lẫn quân đội Trung Quốc. Sau khi Canada thông báo chuyện bắt giữ bà Mạnh, Thượng nghị sĩ Mỹ Chris Van Hollen đã lên tiếng kêu gọi chính quyền Washington phải chú ý hơn đến Huawei.
“Huawei với ZTE là hai mặt của cùng một đồng tiền -đều là công ty viễn thông Trung Quốc đem lại mối nguy cho an ninh quốc gia. Khi Bộ Thương mại chú ý đến ZTE thì Huawei cũng đang vi phạm luật pháp Mỹ. Chúng ta phải xử lý họ như nhau”, theo Thượng nghị sĩ Hollen.
Thượng nghị sĩ Mỹ Ben Sasse hoan nghênh động thái bắt giữ giám đốc tài chính Huawei và tuyên bố đây là cái giá phải trả vì dám vi phạm trừng phạt Iran.
Công ty Anh tẩy chay thiết bị Huawei
Cũng trong ngày 5.12, tập đoàn viễn thông BT (Anh) thông báo ngay từ năm 2016 họ đã bắt đầu loại bỏ dần thiết bị Huawei khỏi mạng lưới 3G và 4G của mình. Sản phẩm Huawei cũng sẽ không được sử dụng trong các thành phần quan trọng thuộc mạng lưới 5G sắp tới.
Cuối tháng 11 trước, tình báo New Zealand cũng không cho phép nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn nhất nước này là Spark dùng hệ thống truy cập vô tuyến (RAN) có xuất xứ Huawei cho mạng lưới 5G, với lý do an ninh quốc gia.
Những động thái nêu trên diễn ra sau khi có thông tin giới chức Mỹ cố thuyết phục những nhà cung cấp dịch vụ mạng không dây và internet tại các nước đồng minh tẩy chay Huawei.
Cẩm Bình (theo SCMP, Reuters)