Nỗi khổ của chuyên gia pháp y Ukraine tìm danh tính nhiều thi thể phân hủy ở cuộc chiến với Nga

Bên ngoài một nhà xác vốn đã quá tải ở thủ đô Kyiv (Ukraine), những người làm nghề lo liệu đám ma mở cửa sau chiếc xe tải đông lạnh và ngửi mùi hôi nồng nặc của xác chết bao trùm trong không khí.

Mặc những bộ quần áo bảo hộ và đeo khẩu trang, họ lần lượt mặc các túi đựng thi thể và cuộn vào trong. Các điều tra viên đứng lại, tay cầm bảng ghim, chuẩn bị bắt đầu công việc mệt nhọc của mình.

Bên trong mỗi chiếc túi là hài cốt một người bị bỏ lại trong đống đổ nát của chiến tranh nhiều tuần và bị phân hủy nặng đến mức không thể nhận ra.

"Tất nhiên, rất khó. Thế nhưng, đây không phải là công việc bình thường. Đó là mong muốn được giúp đỡ người khác", Olena Tolkachova, Trưởng nhóm dịch vụ gia đình của Trung đoàn Azov, cho biết.

Hàng ngàn người chết trong cuộc chiến ở Ukraine vẫn chưa được xác định danh tính. Đang tuyệt vọng khi muốn trả lại hài cốt cho những người thân yêu của họ, cảnh sát, binh lính, điều tra viên, chuyên gia y tế và pháp y làm việc không mệt mỏi để xác định họ là ai, để thi thể của họ có thể được an nghỉ.

Trong hầu hết các trường hợp, chỉ có phân tích DNA mới có thể cung cấp câu trả lời cần thiết.

Đầu mối từ bức vẽ của trẻ em

64 thi thể đến trong ngày CNN đến thăm nhà xác đã được đưa về từ nhà máy thép Azovstal, một trong những nơi trú ẩn cuối cùng của quân phòng thủ Ukraine ở thành phố cảng Mariupol, mà các chiến binh cuối cùng đầu hàng vào giữa tháng 5.2022.

Đây là các thi thể được các lực lượng Nga trao trả để đổi lấy 56 chiến binh đã chết phía họ, Olena Tolkachova nói.

Thi thể Daniil Safonov, cảnh sát 28 tuổi người Ukraine trở nên nổi tiếng trên mạng xã hội vì đăng thông tin cập nhật từ tiền tuyến, được cho là nằm trong số hài cốt được đưa về từ nhà máy thép Azovstal.

"Nếu tôi không viết thêm nữa, tôi xin lỗi, chúng tôi đã làm tất cả những gì có thể. Vinh quang cho Ukraine!", Daniil Safonov viết trên Twitter vào ngày 3.4.

Song khi kiểm tra những gì được cho là hài cốt của anh trai tại nhà xác Kyiv, Olha Matsala, em gái Daniil Safonov, nói rằng cô không thể phân biệt được bất kỳ đặc điểm nào của anh mình.

Daniil Safonov được cho đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công bằng súng cối vào đầu tháng 5.2022.

"Anh ấy là một người đàn ông cực kỳ tốt. Anh ấy đã cống hiến cuộc đời mình cho Ukraine. Anh ấy nói với tôi rằng anh chấp nhận rằng có thể sẽ không bao giờ trở về từ Mariupol, và tôi sợ đó là điều đã xảy ra", Olha Matsala nói.

Thế nhưng, thứ nhét trong túi đồng phục của Daniil Safonov là bằng chứng cần thiết để nhận dạng anh: Hai bức vẽ bằng bút chì màu nhỏ của cậu con trai 6 tuổi, một bức vẽ cây thông Noel, một bức vẽ đám mây mưa, bằng cách nào đó vẫn còn nguyên vẹn.

"Điều này làm cho nó dễ dàng hơn. Bây giờ, tôi có thể chôn cất anh ấy, và tôi sẽ bình tĩnh hơn khi biết mộ anh ở gần đây. Tôi đã đợi anh ấy", Olha Matsala vừa khóc vừa nói.

Trường hợp như trên là hiếm. Trong hầu hết trường hợp, hy vọng duy nhất để nhận dạng là thông qua phân tích DNA, nhưng đó là một nhiệm vụ dài và phức tạp.

Mẫu DNA phù hợp

Quá trình này bắt đầu bên trong nhà xác, nơi những người làm nghề mổ lấy mẫu mô của người chết. Do tình trạng phân hủy nặng của cơ thể, thường thì một mảnh xương là lựa chọn duy nhất.

Các mẫu được chuyển đến phòng thí nghiệm Kyiv, nơi các nhà phân tích làm việc để xây dựng hồ sơ DNA.

Ruslan Abbasov, người đứng đầu phòng thí nghiệm DNA của Bộ Nội vụ Ukraine, cho biết: "Nếu xương bị phân hủy, chúng tôi phải thực hiện hàng chục lần để tìm ra hồ sơ DNA. Đôi khi có thể mất hàng tháng, nhưng chúng tôi không bao giờ ngừng cố gắng. Chúng tôi làm việc 24/7 để giúp người dân Ukraine tìm thấy những người thân yêu của họ. Chúng tôi hy vọng rằng sẽ có thể gọi tên từng nạn nhân, xác định danh tính từng người để chôn cất họ một cách đàng hoàng".

Sử dụng phần mềm đặc biệt, một chuyên gia pháp y sau đó cố gắng tìm kiếm sự trùng hợp với hài cốt bằng cách so sánh DNA người không rõ tên với cơ sở dữ liệu của chính phủ gồm hàng ngàn người đang tìm kiếm người thân.

Stanislav Martynenko, trưởng chuyên gia pháp y tại phòng thí nghiệm DNA của Bộ Nội vụ Ukraine, nói: "Về mặt thống kê, chúng tôi càng có nhiều hồ sơ thì càng dễ trùng hợp. Rõ ràng là chúng tôi không có đủ DNA người thân của những người mất tích. Sẽ mất nhiều năm sau khi chiến tranh kết thúc để tìm ra danh tính tất cả các thi thể không xác định".

Theo Ruslan Abbasov, trong số 700 thi thể chưa xác định danh tính đến nay, 200 thi thể đã được ghép với các gia đình.

Olena Tolkachova đứng sau việc xác định nhiều danh tính đó. "Khi tôi tìm được một sự trùng hợp, tôi cảm thấy như đã hoàn thành công việc của mình. Tôi cần thông báo cho mọi người về sự trùng hợp này, bắt đầu với cảnh sát".

Muốn mở rộng cơ sở dữ liệu của chính phủ Ukraine, nhà chức trách đã thiết lập một đường dây nóng để các gia đình thông báo một người mất tích và sắp xếp để cung cấp một mẫu DNA tại một đồn cảnh sát địa phương. Khoảng 1.000 người đã làm như vậy kể từ khi Nga tấn công Ukraine vào cuối tháng 2.2022.

Thế nhưng, thi thể một số người đã mất trong cuộc chiến này có thể sẽ không bao giờ được trở về với gia đình của họ.

Olena Tolkachova thuộc Trung đoàn Azov giải thích trong nước mắt: “Một số thi thể bị hư hại đến mức không thể trích xuất DNA. Có bậc phụ huynh nói với chúng tôi: Tôi hiểu cô không thể tìm thấy con tôi, nhưng ít nhất hãy mang cho tôi một số bụi bẩn mà họ đã đi trên đường từ Mariupol để chôn cất".

Giọng nói Olena Tolkachova truyền tải cảm giác đau đớn của những người sẽ không bao giờ biết số phận người thân yêu, không bao giờ nhận được một thi thể để chôn cất…

Đó là kết quả mà các chuyên gia pháp y của Ukraine đang rất nỗ lực để tránh. Song với việc ngày càng nhiều người đến nhập cư và cuộc chiến đang diễn ra ở phía đông lẫn phía nam của Ukraine, nhiệm vụ này đang trở nên khó khăn.