‘Ân oán’ giữa Apple Daily, ông trùm truyền thông Hồng Kông với Trung Quốc

Apple Daily trực thuộc tập đoàn truyền thông Next Digital của tỷ phú Lê Trí Anh (Jimmy Lai), ấn bản đầu tiên ra mắt vào ngày 20.6.1995. Nhật báo nổi tiếng với nhiều bài viết chỉ trích Trung Quốc.

“Chỉ cần độc giả chọn chúng tôi, ủng hộ hoạt động và đồng ý với quan điểm của chúng tôi, thì dù có chịu sức ép lớn đến mức nào chúng tôi vẫn sẽ đứng vững”, đội ngũ Apple Daily viết trong một bài xã luận xuất hiện trên ấn bản đầu tiên.

Một năm trước khi Apple Daily thành lập, tỷ phú Lê từng viết một bài đăng tuần san mắng chửi cố Thủ tướng Lý Bằng là “đồ khốn nạn” (wang ba dan) 28 lần. Hành động này khiến Bắc Kinh cực kỳ tức giận.

Ngày 1.1.1997 – thời điểm Anh chính thức trao trả Hồng Kông, Apple Daily tuyên bố vẫn tin tưởng vào tương lai của đặc khu.

Năm 2019, dự luật cho phép Hồng Kông dẫn độ tội phạm sang Trung Quốc làm bùng nổ biểu tình quy mô lớn. Tỷ phú Lê vào ngày 8.7 năm đó gặp gỡ Phó tổng thống Mỹ Mike Pence cùng Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại Washington thảo luận về tình hình đặc khu.

Thời báo Hoàn cầu (phụ san của Nhân dân Nhật báo - cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc) ngay lập tức chỉ trích tỷ phú Lê là “kẻ bán nước”, cấu kết phương Tây kích động biểu tình ở Hồng Kông một cách trắng trợn.

Ngày 30.6.2020, Trung Quốc chính thức áp đặt luật an ninh quốc gia lên Hồng Kông. Luật đặt ra biện pháp trừng phạt bất cứ hành vi nào bị xem là lật đổ, ly khai, khủng bố hoặc thông đồng với các thế lực nước ngoài.

Ngày 10.8.2020, cảnh sát Hồng Kông bắt giữ tỷ phú Lê ngay tại trụ sở Next Digital. Ông đóng tiền và được tại ngoại.

Trong tháng 12.2020, tỷ phú Lê lại bị bắt với cáo buộc gian lận liên quan đến việc cho thuê tòa nhà nơi Apple Daily đặt tòa soạn, sau đó bổ sung thêm tội thông đồng thế lực nước ngoài gây nguy hại cho an ninh quốc gia (do kêu gọi tăng trừng phạt nhằm vào Hồng Kông). Sau đó ông vẫn có thể tại ngoại nhờ đóng tiền, nhưng đã từ chức Chủ tịch Next Digital.

Ngày 31.12, một tòa án cấp cao bác quyết định tại ngoại nên tỷ phú Lê phải chịu cảnh cầm tù lần nữa. Cuộc chiến pháp lý đến đầu tháng 2.2021 đến tay tòa chung thẩm Hồng Kông.

Hội đồng thẩm phán ra phán quyết không cho tại ngoại. Tỷ phú Lê ở trong tù viết thư gửi đội ngũ Apple Daily: “Bảo vệ tự do ngôn luận là công việc nguy hiểm. Nhưng tìm kiếm công lý là trách nhiệm của nhà báo chúng ta”.

Ngày 16.4, người đứng đầu lực lượng cảnh sát Hồng Kông Đặng Bỉnh Cường (Chris Tang) khuyến cáo một tờ báo (không nêu rõ tên) đang gây chia rẽ xã hội. Quan chức này nhắc nhở “tin giả” cũng có thể bị đánh giá có liên quan đến an ninh quốc gia. Cùng ngày tỷ phú Lê nhận án 14 tháng tù vì tham gia biểu tình năm 2019.

Sau đó tin đồn giới chức đặc khu sẽ đóng cửa Apple Daily và bắt giữ người làm việc cho báo trước ngày 1.7 - kỷ niệm 100 năm thành lập đảng Cộng sản Trung Quốc - xuất hiện. Tổng biên tập La Vỹ Quang (Ryan Law) cùng giám đốc điều hành phải lên tiếng trấn an.

Ngày 14.5, giới chức đặc khu đóng băng tài sản của tỷ phú Lê kể cả cổ phần tại Next Digital. Ông hiện đối mặt với 3 tội danh theo luật an ninh quốc gia. Cuối tháng 5 hãng tin Reuters tiết lộ hai ngân hàng HSBC và Citibank chi nhánh Hồng Kông nhận cảnh báo sẽ phạt tù (có thể lên đến 7 năm) bất cứ ai thực hiện giao dịch với tài khoản của tỷ phú Lê – người nhận thêm án 14 tháng thứ hai trong tháng này.

Ngày 17.6, cảnh sát Hồng Kông bắt Tổng biên tập La cùng 4 nhân vật cấp cao khác của Apple Daily với cáo buộc thông đồng thế lực bên ngoài đe dọa an ninh quốc gia.

Một ngày sau đó Apple Daily tuyên bố còn đủ tiền mặt duy trì hoạt động bình thường trong vài tuần. Tuy nhiên một cố vấn của tỷ phú Lê lại cho biết báo sẽ buộc phải đóng cửa trong vài ngày nữa.

Lời kêu gọi bỏ niêm phong tài sản không được giới chức đặc khu đáp lại, người ủng hộ cố chuyển tiền giúp báo duy trì hoạt động cũng không thành công.

Ngày 24.6, Apple Daily ra ấn bản cuối cùng chia tay người dân Hồng Kông. Tổng thống Mỹ Joe Biden ca ngợi Apple Daily là “pháo đài của báo chí độc lập Hong Kong” và mô tả việc báo đóng cửa là “một ngày buồn cho tự do truyền thông”.