Chính quyền Biden kêu gọi quân đội Myanmar thả bà Suu Kyi, dọa trừng phạt Tổng tư lệnh Min Aung Hlaing

Ông Antony Blinken đã kêu gọi quân đội Myanmar trả tự do cho nhà lãnh đạo dân sự - Aung San Suu Kyi và những người khác bị giam giữ trong các cuộc đột kích sáng 1.2 ở nước này.

Antony Blinken cho biết Mỹ bày tỏ mối quan tâm trước các báo cáo về việc giam giữ các quan chức chính phủ và các nhà lãnh đạo xã hội dân sự.

“Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo quân sự Myanmar thả tất cả các quan chức chính phủ và các nhà lãnh đạo xã hội dân sự, tôn trọng ý chí của người dân Myanmar như đã được thể hiện trong cuộc bầu cử dân chủ vào ngày 8.11. Mỹ sát cánh cùng người dân Myanmar trong khát vọng dân chủ, tự do, hòa bình và phát triển. Quân đội phải đảo ngược những hành động này ngay lập tức”, ông Blinken nói.

Nhà Trắng cho biết Tổng thống Joe Biden đã được thông báo tóm tắt về vụ bắt giữ bà Suu Kyi.

Phát ngôn viên Nhà Trắng - Jen Psaki tuyên bố: “Mỹ phản đối bất kỳ nỗ lực nào nhằm thay đổi kết quả của các cuộc bầu cử gần đây hoặc cản trở quá trình chuyển đổi dân chủ ở Myanmar và sẽ có hành động chống lại những người chịu trách nhiệm nếu các bước này không được đảo ngược”.

Quân đội Myanmar đã nắm quyền hôm 1.2 trong cuộc đảo chính chống lại chính phủ được bầu cử dân chủ của nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi, người bị giam giữ cùng các nhà lãnh đạo khác ở Đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) trong các cuộc đột kích vào sáng sớm.

Quân đội Myanmar cho biết đã tiến hành bắt giữ bà Aung San Suu Kyi để đối phó với "gian lận bầu cử", giao quyền lực cho thủ lĩnh quân đội Min Aung Hlaing và áp đặt tình trạng khẩn cấp trong 1 năm. Đây là tuyên bố trên đài truyền hình thuộc sở hữu của quân đội.

Quốc hội mới của Myanmar dự định nhóm họp lần đầu tiên vào ngày 1.2 kể từ cuộc bầu cử hồi tháng 11.2020 mà đảng của bà Aung San Suu Kyi giành chiến thắng. NLD đã giành đủ số ghế trong Quốc hội (83% số ghế hiện có trong cuộc bầu cử, cụ thể là 346/412) để thành lập chính phủ dân sự vào tháng 11, nhưng quân đội nói rằng cuộc bỏ phiếu là gian lận. 

Quân đội Myanmar nói phát hiện 8,6 triệu trường hợp gian lận. Tuần trước, Tổng tư lệnh Min Aung Hlaing đã chỉ ra “sự thiếu trung thực và không công bằng” trong cuộc bầu cử, theo phát ngôn viên quân đội - thiếu tướng Zaw Min Tun. Quân đội Myanmar phản đối kết quả, đệ đơn khiếu nại lên Tòa án Tối cao chống lại tổng thống và chủ tịch ủy ban bầu cử.

Ủy ban bầu cử Myanmar đã bác bỏ các cáo buộc của quân đội về gian lận phiếu bầu.

Hiến pháp được công bố vào năm 2008 sau nhiều thập kỷ cai trị của quân đội, dành 25% số ghế trong Quốc hội cho quân đội và quyền kiểm soát ba bộ chủ chốt trong chính quyền của bà Suu Kyi.

Sáng 1.2, các đường dây điện thoại đến Thủ đô Naypyitaw và trung tâm thương mại chính của Yangon đều không liên lạc được. Truyền hình nhà nước tắt sóng trước giờ Quốc hội dự họp lần đầu tiên kể từ khi NLD giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11, được xem như cuộc trưng cầu dân ý với chính phủ dân chủ non trẻ của bà Aung San Suu Kyi.

Người dân nói các binh sĩ đã chiếm giữ các vị trí tại tòa thị chính ở Yangon và dữ liệu internet di động cùng dịch vụ điện thoại trong thành trì của NLD đã bị gián đoạn. Dịch vụ giám sát NetBlocks cho biết kết nối internet cũng giảm đáng kể.

Bà Suu Kyi, Tổng thống Myanmar Win Myint và các nhà lãnh đạo NLD khác đã bị bắt vào đầu giờ sáng 1.2, phát ngôn viên NLD - Myo Nyunt nói với Reuters qua điện thoại.

“Tôi muốn nói với người dân của chúng tôi rằng đừng phản ứng một cách hấp tấp và tôi muốn họ hành động theo pháp luật”, Myo Nyunt nói và cho biết thêm ông dự kiến ​​sẽ bị bắt.

Reuters sau đó không thể liên lạc với Myo Nyunt.

Daniel Russel, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về Đông Á dưới thời Tổng thống Barack Obama, người đã thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ với bà Suu Kyi, nói cuộc tiếp quản quân sự khác ở Myanmar sẽ là đòn giáng mạnh vào nền dân chủ trong khu vực.

“Nếu đúng, đây là bước lùi lớn - không chỉ với nền dân chủ ở Myanmar mà còn với lợi ích của Mỹ. Đó là một lời nhắc nhở khác rằng sự vắng mặt kéo dài của việc can dự đáng tin cậy và ổn định từ Mỹ trong khu vực đã tạo cơ hội cho các lực lượng phản dân chủ", Daniel Russel cho biết.

Murray Hiebert, chuyên gia về Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Washington, cho biết tình hình là một thách thức với chính quyền mới của Mỹ.

“Gần đây nhất là vào thứ Sáu, Mỹ đã cùng các quốc gia khác thúc giục quân đội không tiếp tục các mối đe dọa đảo chính của họ. Trung Quốc sẽ đứng về phía Myanmar giống như khi quân đội đánh đuổi người Rohingya”, ông nói.

John Sifton, Giám đốc vận động khu vực châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, khẳng định quân đội Myanmar chưa bao giờ tuân theo chế độ dân sự và kêu gọi Mỹ cùng các quốc gia khác áp đặt “các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm khắc và trực tiếp” với giới lãnh đạo quân sự lẫn các lợi ích kinh tế của họ.