Hàng ngàn người Afghanistan sợ bị Taliban hại đổ xô đến sân bay Kabul, các cuộc sơ tán của Mỹ đình trệ

Các đám đông kéo đến Sân bay Quốc tế Hamid Karzai để tìm cách trốn thoát, trong đó có một số bám vào một máy bay vận tải quân sự của Mỹ khi nó lao vào đường băng. Một quan chức quốc phòng Mỹ nói với Reuters thông tin này.

Quan chức giấu tên không cho biết việc tạm dừng sẽ kéo dài bao lâu.

Các quan chức Taliban đã tuyên bố kết thúc cuộc chiến kéo dài 20 năm và đưa ra các tuyên bố nhằm xoa dịu cơn hoảng loạn đang gia tăng ở Kabul khi các chiến binh, những người cầm quyền từ năm 1996 đến 2001, đánh đuổi quân đội Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn khi các lực lượng nước ngoài rút đi.

Tổng thống Ashraf Ghani đã bỏ trốn khỏi Afghanistan hôm 15.8 khi các chiến binh Hồi giáo tiến vào Kabul hầu như không bị phản kháng, nói rằng ông muốn tránh đổ máu.

Hiện vẫn chưa rõ 5 người chết tại sân bay như thế nào. Một quan chức Mỹ cho biết quân đội nước này đã bắn chỉ thiên để ngăn chặn những người cố gắng lên một chuyến bay quân sự được thiết lập để đưa các nhà ngoại giao Mỹ và nhân viên đại sứ quán rời khỏi thành phố.

Đã chờ chuyến bay hơn 20 giờ, một nhân chứng cho biết không rõ liệu có phải 5 người đã bị bắn chết trong một vụ giẫm đạp hay không.

Trong một video trên mạng xã hội, 3 thi thể có thể được nhìn thấy trên mặt đất gần nơi có vẻ như là lối vào phía sân bay. Một nhân chứng khác cho biết cũng nhìn thấy 5 thi thể.

Nhiều người đang tuyệt vọng chạy trốn khỏi Afghanistan dù các quan chức Taliban cho biết sẽ không có ai bị hại.

“Mọi người đều lo lắng. Họ chưa nhắm mục tiêu vào mọi người nhưng họ sẽ làm, đó là thực tế. Có thể trong hai hoặc ba tuần nữa, đó là lý do tại sao mọi người đang chiến đấu để thoát ra ngay bây giờ", theo một cựu nhân viên chính phủ hiện đang ẩn náu ở Kabul.

Suhail Shaheen, phát ngôn viên của Taliban, cho biết trong một thông điệp trên Twitter rằng các chiến binh của họ tuân theo lệnh nghiêm ngặt không được làm hại bất kỳ ai.

"Tính mạng, tài sản và danh dự của không ai bị xâm hại mà phải được chiến binh bảo vệ", ông nói.

Trước đó, Mohammad Naeem, phát ngôn viên văn phòng chính trị của Taliban, nói với kênh Al Jazeera TV rằng người dân Afghanistan cùng Taliban vừa được chứng kiến ​​thành quả của những nỗ lực và hy sinh hơn 20 năm qua.

"Cảm ơn Chúa, chiến tranh đã kết thúc", ông nói.

“Tình hình diễn ra hòa bình”

Taliban chỉ mất hơn 1 tuần để giành quyền kiểm soát toàn bộ đất nước sau một cuộc càn quét chớp nhoáng kết thúc ở Kabul với lực lượng chính phủ Afghanistan, được Mỹ và các nước khác hậu thuẫn trong nhiều năm và trang bị với chi phí hàng tỉ USD, tan rã.

Các sĩ quan Mỹ từ lâu đã lo ngại rằng tham nhũng sẽ làm suy yếu quyết tâm của những người lính Afghanistan tiền tuyến được trả lương thấp, thiếu ăn và được cung cấp thất thường.

Al Jazeera đã phát sóng đoạn video được cho là các chỉ huy Taliban trong dinh tổng thống với hàng chục chiến binh.

Mohammad Naeem cho biết hình thức của chế độ mới ở Afghanistan sẽ sớm được công bố rõ ràng, nói thêm rằng Taliban không muốn sống cô lập và kêu gọi các mối quan hệ quốc tế hòa bình.

Các chiến binh tìm cách thể hiện một bộ mặt ôn hòa hơn, hứa sẽ tôn trọng quyền của phụ nữ và bảo vệ cả người nước ngoài lẫn Afghanistan. Tuy nhiên, nhiều người Afghanistan lo ngại Taliban sẽ quay trở lại những hoạt động khắc nghiệt trước đây với việc áp đặt sharia (hệ thống pháp luật của đạo Hồi). Trong thời kỳ cai trị 1996-2001, phụ nữ không được làm việc và các hình phạt như ném đá, đánh đòn, treo cổ nơi công cộng đã được thực hiện.

Cả Liên Hợp Quốc và Mỹ tuần trước cho biết đã nhận được báo cáo rằng các chiến binh Taliban hành quyết các binh sĩ chính phủ đầu hàng. Các quan chức Taliban nói không nhận được báo cáo nào về bất kỳ cuộc đụng độ nào ở bất kỳ đâu trên đất nước. "Tình hình diễn ra hòa bình", một người nói.

Các đường phố trung tâm Kabul phần lớn vắng vẻ vào đầu ngày 16.8 đầy nắng khi những người dân thức dậy suy nghĩ về tương lai của họ. Sherzad Karim Stanekzai, người đã trực đêm bảo vệ cửa hàng thảm của mình, cho biết: “Tôi hoàn toàn bị sốc”.

Nhiều người đã đổ xô đến sân bay Kabul từ cuối ngày 15.8, lang thang trên đường băng trong bóng tối, kéo hành lý và chen lấn để có một vị trí trên một trong những chuyến bay thương mại cuối cùng rời đi trước khi lực lượng Mỹ kiểm soát không lưu.

Hôm 16.8, hàng chục người đàn ông đã cố gắng trèo lên một đường băng khởi hành trên cao để lên máy bay trong khi hàng trăm người khác chạy theo, theo một video trên mạng xã hội.

Một bài đăng khác cho thấy những người đàn ông đang kiểm tra thi thể trên mái nhà của người được cho là đã cố gắng trốn vào gầm máy bay và rơi xuống đất tử vong..

Lực lượng Mỹ đã từ bỏ căn cứ quân sự lớn của họ tại Bagram, cách Kabul 60 km về phía bắc, vài tuần trước, khiến sân bay Kabul là lối thoát duy nhất, trước sự tức giận của nhiều người Afghanistan.

Cũng có thể xảy ra viễn cảnh hỗn loạn trên bầu trời Afghanistan. Cơ quan hàng không dân dụng của Afghanistan khuyến cáo các máy bay quá cảnh nên bay lại đường bay, nói rằng không gian trên không của họ hiện không được kiểm soát.

Lầu Năm Góc hôm 15.8 đã ủy quyền cho 1.000 binh sĩ khác giúp sơ tán công dân Mỹ và những người Afghanistan làm việc cho họ, mở rộng sự hiện diện an ninh trên mặt đất lên gần 6.000 quân.

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết hôm 16.8 rằng tất cả nhân viên đại sứ quán, bao gồm cả Đại sứ Ross Wilson, đã được chuyển đến sân bay Kabul, chủ yếu bằng trực thăng, để chờ sơ tán, lá cờ Mỹ đã được hạ xuống và di chuyển khỏi khuôn viên đại sứ quán.

Các quốc gia phương Tây, bao gồm Pháp, Đức và New Zealand, cho biết đang nỗ lực để đưa công dân cũng như một số nhân viên Afghanistan rời đi.