Ông Tập Cận Bình và Putin chưa chúc mừng Biden đắc cử Tổng thống Mỹ vì đâu?

Ông Biden đã giành đủ phiếu đại cử tri cần thiết ở các bang để đắc cử Tổng thống Mỹ, song ông Donald Trump không nhượng bộ và đang đưa ra những thách thức pháp lý với kết quả của cuộc bầu cử.

“Chúng tôi nhận thấy rằng ông Biden đã tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử. Chúng tôi hiểu rằng kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ được xác định theo quy trình và luật pháp Mỹ”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Uông Văn Bân nói trong một cuộc họp báo hàng ngày.

Năm 2016, ông Tập Cận Bình đã gửi lời chúc mừng tới ông Trump vào 9.11, một ngày sau khi có kết quả cuộc bầu cử.

Mối quan hệ Trung Quốc - Mỹ đang ở mức tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, qua các tranh chấp từ công nghệ, thương mại đến Hồng Kông và coronavirus. Trong đó, chính quyền Trump đã tung ra một loạt các biện pháp trừng phạt chống lại Bắc Kinh.

Theo Reuters, ông Biden được cho là sẽ duy trì lập trường cứng rắn với Trung Quốc khi từng gọi Chủ tịch Tập Cận Bình là “kẻ côn đồ” và thề sẽ dẫn đầu một chiến dịch nhằm “gây áp lực, cô lập, trừng phạt Trung Quốc”. Dù vậy, có khả năng ông Biden sẽ thực hiện biện pháp đa phương và tiếp cận tính toán hơn.

"Chúng tôi luôn tin rằng Trung Quốc - Mỹ cần tăng cường giao tiếp và đối thoại, quản lý sự khác biệt trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, mở rộng hợp tác trên cơ sở cùng có lợi, thúc đẩy sự phát triển lành mạnh và ổn định của quan hệ song phương", ông Uông Văn Bân nói tại cuộc họp.

Hu Xijin, biên tập viên của Thời báo Hoàn Cầu, ấn phẩm phụ của Nhân Dân Nhật báo – cơ quan ngôn luận đảng Cộng sản Trung Quốc, cho biết trong một tweet: "Trung Quốc đã không chúc mừng chiến thắng của Biden nhanh chóng như các nước phương Tây làm. Tôi nghĩ đó là vì Trung Quốc cần giữ khoảng cách lớn hơn với cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ để tránh vướng vào tranh cãi của họ. Điều này thực sự cho thấy rằng Trung Quốc tôn trọng Mỹ”.

Hôm 9.11, truyền thông nhà nước Trung Quốc đã đưa ra giọng điệu lạc quan trong các bài xã luận, nói rằng quan hệ giữa hai siêu cường có thể được khôi phục về tình trạng dễ đoán hơn, bắt đầu từ thương mại.

Dù thừa nhận rằng Mỹ không có khả năng giảm bớt áp lực với Trung Quốc về các vấn đề như Tân Cương và Hồng Kông, Thời báo Hoàn Cầu cho rằng Bắc Kinh nên làm việc để liên lạc với nhóm của Biden.

“Việc quan hệ Trung - Mỹ được cải thiện và có thể kiểm soát sẽ phục vụ lợi ích chung không chỉ nhân dân hai nước mà còn cho cả cộng đồng quốc tế”, Thời báo Hoàn cầu viết.

Tờ China Daily cho biết việc Mỹ cải thiện mối quan hệ với Trung Quốc là "hiển nhiên", có thể bắt đầu từ thương mại và việc khôi phục các cuộc đàm phán thương mại rất quan trọng để khôi phục sự hiểu biết cùng lòng tin.

Wang Huiyao, người đứng đầu Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa kiêm cố vấn cho chính phủ ở Bắc Kinh, cho biết ông mong đợi nhiều cuộc đối thoại hơn dưới chính quyền Biden.

“Việc Biden đắc cử đồng nghĩa là có một cơ hội để thiết lập lại quan hệ với Mỹ vì ông ấy có nhiều khả năng duy trì chủ nghĩa đa phương. Điều đó có nghĩa là Trung Quốc và Mỹ có thể bắt đầu thảo luận về các vấn đề bao gồm biến đổi khí hậu, kiểm soát đại dịch và thương mại”, Wang Huiyao nói với Reuters.

Trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc, các mục thịnh hành nhất gồm hashtag #BidenSpeaksToTheWholeCountry (Biden phát biểu với cả nước, được xem 1,21 tỉ lần) và #Trump will lose special Twitter protections in January (Trump bị mất quyền bảo vệ đặc biệt trên Twitter trong tháng 1.2021).

Ngoài Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng thống Nga - Vladimir Putin vẫn chưa chúc mừng ông Biden. Lý do Điện Kremlin đưa ra là “hãy chờ kết quả bầu cử chính thức”.

“Chúng tôi cho rằng cần phải chờ kết quả chính thức của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Tôi muốn nhắc nhở mọi người rằng Tổng thống Putin  luôn khẳng định ông sẽ tôn trọng sự lựa chọn của người dân Mỹ. Chúng tôi hy vọng tổng thống kế tiếp của Mỹ sẽ tạo điều kiện để nối lại đối thoại song phương và đạt được sự nhất trí cần thiết để bình thường hóa quan hệ Nga – Mỹ”, phát ngôn viên Điện Kremlin - Dmitry Peskov nói hôm 9.11.

Khi được hỏi vì sao vào năm 2016, Tổng thống Putin đã chúc mừng Trump ngay sau khi ông này đánh bại ứng cử viên Đảng Dân chủ Hillary Clinton, ông Dmitry Peskov nói rằng có sự khác biệt rõ ràng: 
“Bạn có thể thấy rằng có một số thủ tục pháp lý nhất định đã được công bố bởi tổng thống đương nhiệm (ông Trump - PV). Đó là lý do tại sao các tình huống khác nhau và do đó chúng tôi nghĩ rằng việc chờ đợi một thông báo chính thức là thích hợp”.

Tổng thống Putin đã giữ im lặng kể từ sau chiến thắng của Biden. Trong khi người Mỹ chuẩn bị cho cuộc bỏ phiếu hôm 3.11, Tổng thống Putin đã tránh đưa ra dự đoán của mình, cau mày trước luận điệu chống Nga của Biden nhưng hoan nghênh những bình luận từ ông này về kiểm soát vũ khí hạt nhân. Ông Putin đã bảo vệ con trai Joe Biden là Hunter Biden trước những lời chỉ trích từ Trump.

Mối quan hệ của Moscow với Washington đã chìm xuống mức thấp sau Chiến tranh Lạnh vào năm 2014 khi Crimea từ Ukraine sát nhập vào Nga. Thời điểm đó, ông Biden đang giữ chức Phó tổng thống Mỹ dưới thời Barack Obama.

Mối quan hệ Nga-Mỹ trở nên tồi tệ hơn trước những cáo buộc rằng Moscow đã can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 để ủng hộ ông Trump, điều mà Điện Kremlin đã phủ nhận.