Thả bà Mạnh Vãn Châu không thể giúp Mỹ - Trung cải thiện quan hệ

Theo giới phân tích, bất chấp loạt diễn biến bất ngờ nêu trên, quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ, Canada vẫn chìm trong ngờ vực sâu sắc và tiếp tục tồn tại nhiều rắc rối.

Học giả Robert Daly thuộc Viện Kissinger chuyên nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc nhận xét việc 2 ông Kovrig cùng Spavor được thả ngay sau khi bà Mạnh được tự do là tin mừng với cả Washington, Bắc Kinh lẫn Ottawa. Tuy nhiên tốc độ thực hiện thỏa thuận lại ngầm xác nhận cho điều mà Trung Quốc bác bỏ suốt 3 năm qua: 2 công dân Canada đóng vai trò “con tin”.

Phía Mỹ vẫn nghi ngại Huawei. Bộ Tư pháp Mỹ đang chuẩn bị đưa vụ kiện tập đoàn viễn thông Trung Quốc ra tòa.

Trung Quốc lâu nay xem vụ việc là một phần trong chiến dịch ngăn Huawei chiếm lĩnh thị trường viễn thông di động toàn cầu của Mỹ. 

“Thả bà Mạnh sẽ không làm hạ nhiệt quan hệ Mỹ - Trung, thậm chí còn khiến căng thẳng tăng lên vì Trung Quốc tuyên bố đây là chiến thắng trước một vụ truy tố oan sai”, theo học giả Daly.

Nhà nghiên cứu Ethan Paul thuộc Viện Quincy về quản trị nhà nước có trách nhiệm (QIRS) cho biết thả bà Mạnh là động thái nằm trong danh sách yêu cầu mà Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong gửi cho người đồng cấp Mỹ Wendy Sherman nhân cuộc gặp tháng 7 vừa rồi. Giới chức Trung Quốc nhiều lần nhấn mạnh danh sách này thể hiện rõ lập trường đàm phán cốt lõi của họ.

Tuy nhiên ông Paul nhắc nhở đừng quên thực tế rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden xem cạnh tranh với Trung Quốc là trọng tâm chính sách đối ngoại sau khi rút quân khỏi Afghanistan.

“Từ sau cuộc điện đàm Biden - Tập Cận Bình, Washington đã gửi đi thông điệp rất rõ ràng thông qua liên minh Aukus, hội nghị thượng đỉnh Bộ tứ (Quad) cùng hàng loạt thông báo về vấn đề Đài Loan, điều tra thuế quan: họ không hài lòng với đường hướng mối quan hệ hiện tại, muốn tăng cường cách tiếp cận đối đầu và đứng ở thế có lợi”.

Chuyên gia an ninh Adam Segal thuộc Hội đồng Quan hệ đối ngoại nghi ngờ khả năng động thái thả bà Mạnh báo hiệu sự cải thiện trong quan hệ Mỹ - Trung, vì vụ việc không làm thay đổi tình hình một cách căn bản.

“Chính quyền Biden sẽ vẫn xử lý Huawei, Trung Quốc vẫn sẽ cảm thấy mình bị bắt nạt bởi vụ bắt giữ bà Mạnh. Tâm lý nghi ngờ - đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ - vẫn còn”, theo chuyên gia Segal.

Ngay khi bà Mạnh được tự do, phía chính quyền Biden lập tức nhận phải chỉ trích nhượng bộ một quốc gia là mối đe dọa của Mỹ ở thập niên tới.

Thượng nghị sĩ Tom Cottonl phát biểu: “Mạnh Vãn Châu vi phạm lệnh trừng phạt Mỹ đặt ra, vậy mà chính quyền Biden lựa chọn xoa dịu Trung Quốc thay vì thực thi luật pháp”.

Thượng nghị sĩ Marco Rubio cũng nói: “Động thái thả bà Mạnh làm dấy lên nghi ngờ về năng lực lẫn sự sẵn sàng của chính quyền Biden trong đối đầu với mối đe dọa Huawei và Trung Quốc. Đây là một ví dụ khác cho cách tiếp cận mềm mỏng nguy hiểm mà chính quyền Biden thực hiện với Trung Quốc”.