Các hãng chip Mỹ 'đi trên dây' khi cố duy trì hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc

Đây là vấn đề được các chuyên gia nhấn mạnh tại hội thảo trực tuyến hôm 28.2.

Cái gọi là sự tách rời chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc không có nghĩa là các công ty chip đang rời xa nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, bà Jue Wang, thành viên hãng Bain & Co, cho biết tại sự kiện do công ty tư vấn Mavek và hãng phần mềm doanh nghiệp SAP (Đức) tổ chức.

"Câu hỏi hàng đầu mà nhiều người đặt ra là: Làm thế nào để tôi có thể tiếp cận 20% đến 40% thị trường Trung Quốc của mình trong thời gian dài nhất có thể, đồng thời tuân thủ các quy tắc của Mỹ và Trung Quốc", Jue Wang nói.

Hội thảo trực tuyến nói về tác động của đạo luật Chips and Science (Chip và khoa học) của Mỹ, luật được thông qua vào mùa hè năm ngoái cung cấp gần 53 tỉ USD cho sản xuất bán dẫn trong nước và cấm xây dựng cơ sở sản xuất vi mạch tiên tiến tại Trung Quốc hoặc các quốc gia nước ngoài đáng lo ngại khác.

Vào tháng 10.2022, Mỹ đã tăng cường đáng kể các quy tắc kiểm soát xuất khẩu nhằm mục đích hạn chế hơn nữa khả năng tiếp cận của Trung Quốc với chất bán dẫn tiên tiến, một số công cụ sản xuất chip và phần mềm thiết kế. Các quy tắc cũng cấm công dân Mỹ hỗ trợ Trung Quốc phát triển chip tiên tiến.

Theo Jue Wang, Mỹ đã đưa hơn 600 công ty Trung Quốc vào danh sách đen thương mại của mình, vốn được mở rộng để nhắm vào các "điểm nghẽn" cụ thể cho các công nghệ bán dẫn.

Bà nói: “Những thứ rõ ràng nhất sẽ là các công cụ thiết bị bán dẫn và công cụ tự động hóa thiết kế điện tử, bởi đó là những danh mục tập trung nhiều nhất vào Mỹ và các đồng minh”.

Các quy tắc xuất khẩu mới sâu rộng đã khiến các công ty chip đau đầu vì không biết chúng sẽ ảnh hưởng đến doanh thu và kế hoạch của họ với thị trường Trung Quốc như thế nào.

Lam Research (công ty tạo ra các thiết bị và công nghệ sản xuất chip của Mỹ) ước tính các hạn chế thương mại có thể làm giảm doanh thu năm 2023 tới 2,5 tỉ USD. Applied Materials (nhà cung cấp thiết bị sản xuất chip lớn nhất Mỹ) cho biết việc hạn chế xuất khẩu sẽ dẫn đến doanh thu ròng bị mất từ 250 triệu đến 550 triệu USD trong quý 3/2022.

Theo Jue Wang, để giữ vững chỗ đứng trên thị trường bán dẫn lớn nhất thế giới, các công ty Mỹ đang xem xét chiến lược địa phương hóa không tuân theo các quy tắc của Mỹ.

Các lãnh đạo cấp cao tại Intel China, công ty con địa phương của gã khổng lồ chip Mỹ, nói với khán giả trong cuộc họp kín ở thành phố Thượng Hải tuần trước rằng họ hy vọng sẽ “bắt nguồn từ Trung Quốc, phục vụ Trung Quốc, cùng nhau phát triển”.

Tuy nhiên, Intel sẵn sàng trở thành một trong những người hưởng lợi nhiều nhất từ đạo luật Chips and Science, điều này sẽ hạn chế các lựa chọn mở rộng của họ ở Trung Quốc.

Cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực chất bán dẫn, đã trở thành một phần của câu chuyện rộng lớn hơn về mối quan hệ đang xấu đi giữa hai nước, vốn đã chạm mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ sau những cuộc tranh cãi gay gắt, gồm cả vụ khinh khí cầu Trung Quốc bay qua nước Mỹ,…

Clyde Prestowitz, cựu cố vấn Nhà Trắng, nói trong hội thảo trực tuyến rằng các biện pháp trừng phạt của Mỹ với Trung Quốc nhằm bảo vệ “thế giới tự do trước các mối đe dọa” do Bắc Kinh gây ra.

Clyde Prestowitzcho biết các động thái gần đây của Mỹ nhằm “làm chậm mối đe dọa quân sự của Trung Quốc và tạo điều kiện cho các nước phương Tây, thế giới tự do duy trì vị trí dẫn đầu về công nghệ so với Trung Quốc”.

Ông nói thêm rằng, dù Hà Lan đồng ý hợp tác với Mỹ nhưng quyết định này không lý tưởng cho ASML. Hà Lan và Nhật Bản được cho là đã đồng ý hợp tác với Mỹ để thắt chặt kiểm soát xuất khẩu các thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc.

ASML là công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới, có trụ sở ở Hà Lan, độc quyền về các máy in thạch bản cực tím cao cấp cần thiết để sản xuất chip ở quy trình 5 nanomet.

Trung Quốc là thị trường lớn thứ ba của ASML. Giám đốc điều hành ASML - Peter Wennink cho biết công ty đã phải chịu lệnh cấm xuất khẩu hệ thống quang khắc cực tím sang Trung Quốc và việc kiểm soát chip nhiều hơn sẽ thúc đẩy cường quốc châu Á tạo ra công nghệ của riêng mình.

Cả Nhật Bản và Hà Lan đều không công khai chi tiết về thỏa thuận. Sự không chắc chắn về việc điều này có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng như thế nào khiến một số nhà sản xuất thiết bị bán dẫn Trung Quốc dự trữ linh kiện và vật liệu, trang SCMP đưa tin trước đó.

Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào phần mềm, công cụ và các công nghệ nhập khẩu khác để sản xuất trong nước và thiết kế các quy trình sản xuất chip truyền thống lẫn tiên tiến. Sự phụ thuộc đó sẽ khó giảm trong thời gian ngắn.

Jue Wang cho biết: “Một số phân khúc phải mất nhiều thập kỷ học hỏi từ việc xây dựng hàng tỉ con chip và đó là những lĩnh vực sẽ khó bắt kịp nhất”.

Theo Jue Wang, những lĩnh vực này bao gồm thiết bị bán dẫn, phần mềm tự động hóa thiết kế điện tử và kiến trúc chip.

Nhật và Hà Lan cùng Mỹ hạn chế bán máy sản xuất chip cho Trung Quốc, Hàn Quốc hưởng lợi

Hà Lan và Nhật Bản tham gia thỏa thuận cùng Mỹ hạn chế xuất khẩu một số thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc có thể mang lại lợi ích cho Hàn Quốc.

Lý do vì Hàn Quốc có thể thu hút các nhà sản xuất thiết bị bán dẫn đầu tư vào nước này như một trung tâm sản xuất và phân phối thay thế.

Vào tháng 1, chính quyền Biden đã nhận được sự hỗ trợ từ Nhật Bản và Hà Lan để thắt chặt kiểm soát xuất khẩu thiết bị và công nghệ sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc. Đây là động thái được cho sẽ khiến các nhà cung cấp Hà Lan và Nhật Bản ngày càng khó bán hàng cho Trung Quốc.

Theo Kim Dae-jong, giáo sư kinh doanh tại Đại học Sejong ở Seoul (thủ đô Hàn Quốc), khi các công ty tìm kiếm thị trường thay thế, Hàn Quốc - hiện là một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu - sẽ được hưởng lợi.

“Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ sẽ lại nới rộng khoảng cách công nghệ giữa Hàn Quốc và Trung Quốc trong lĩnh vực bán dẫn vốn đang ngày càng thu hẹp. Hàn Quốc cũng có thể nhận được nhiều đầu tư nước ngoài và tăng trưởng hơn nhờ các biện pháp kiểm soát Trung Quốc của Mỹ”, Kim Dae-jong nói.

Khi Mỹ mời Hàn Quốc tham gia Liên minh Fab 4 (hay Chip 4), sáng kiến có cả Nhật Bản và Đài Loan, nhằm hạn chế vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng chip, Trung Quốc đã nhiều lần kêu gọi Hàn Quốc không đứng về phía Mỹ.

Fab là một cụm từ viết tắt trong ngành để chỉ nhà máy sản xuất chip. Chip được sử dụng trong mọi thứ từ tủ lạnh, smartphone đến máy bay chiến đấu.

Hôm 24.2, một bài viết trên tờ Thời báo Hoàn cầu (trực thuộc Nhân dân Nhật báo) dẫn lời Lu Chao, giáo sư tại Đại học Liêu Ninh ở miền bắc Trung Quốc, nói rằng ngành công nghiệp bán dẫn của Hàn Quốc không nên tách rời khỏi Trung Quốc.

Đã có những dấu hiệu cho thấy các công ty chip trên thế giới đang tìm cách thiết lập mối quan hệ kinh doanh chặt chẽ hơn với Hàn Quốc.

Trong chuyến thăm Hà Lan vào ngày 17.2, Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Park Jin đã gặp Peter Wennink, Giám đốc điều hành ASML, để thảo luận về các hợp tác tiềm năng.

Theo Bộ Ngoại giao Hàn Quốc, Peter Wennink cho biết ASML muốn “mở rộng đầu tư” vào Hàn Quốc và hy vọng rằng quốc gia này có thể trở thành một trung tâm Đông Bắc Á cho ngành công nghiệp bán dẫn. Trong khi đó, Park Jin cho biết Hàn Quốc đang "tăng cường khuyến khích" để thu hút đầu tư.

Một tuần sau cuộc gặp, chính phủ Hàn Quốc đã công bố Chiến lược tăng trưởng mới 4.0, tập trung phát triển ba ngành công nghiệp tại nước này là chất bán dẫn, pin và màn hình.

Vào tháng 11.2022, ASML đã bắt đầu xây dựng các cơ sở mới ở ngoại ô Hwaseong, thủ đô Seoul. Đây là dự án trị giá 240 tỉ won (180 triệu USD) dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2024.

Nằm cách nhà máy sản xuất chip của Samsung Electronics ở thành phố Pyeongtaek khoảng 16km, dự án rộng 1,6 ha này sẽ bao gồm một trung tâm sửa chữa địa phương, trung tâm phát triển linh kiện và trung tâm đào tạo nhân viên.

Theo Kang Jun-young, giáo sư nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Ngoại ngữ Hankuk, Hàn Quốc và Hà Lan có thể đạt được “sức mạnh tổng hợp” trong lĩnh vực bán dẫn của họ bằng cách kết hợp bí quyết công nghệ của ASML với các công ty Hàn Quốc.

“Khi Hà Lan quyết định tham gia cùng Mỹ kiểm soát chip với Trung Quốc, đầu tư của họ vào Hàn Quốc cũng sẽ tự nhiên tăng lên”, Kang Jun-young nói.

Các cường quốc sản xuất chip khác cũng đang đổ tiền vào Hàn Quốc. Công ty Tokyo Electron (Nhật Bản) cho biết sẽ chi 110 tỉ won trong năm 2023 để mở rộng trung tâm nghiên cứu và phát triển cũng như các cơ sở phòng sạch ở thành phố Hwaseong (Hàn Quốc).

Applied Materials (có trụ sở tại bang California, Mỹ) gần đây đã công bố kế hoạch xây dựng một trung tâm nghiên cứu thiết bị chip nhớ tại Hàn Quốc để phục vụ tốt hơn cho Samsung Electronics và SK Hynix, hai nhà sản xuất chip hàng đầu nước này.

Theo Park Gwang-sun, Giám đốc điều hành các hoạt động tại Hàn Quốc của Applied Materials, công ty Mỹ đang tìm kiếm một địa điểm để đặt trung tâm.

Park Ki-soon, cố vấn cấp cao của công ty luật Dentons Lee có chuyên môn về kinh tế Trung Quốc, nhận định Hàn Quốc sẽ vẫn là một trong những đối tác xuất khẩu lớn nhất của ASML, bởi bất kỳ thiết bị tiên tiến nào họ mua trong tương lai sẽ chủ yếu được sử dụng trong nước thay vì được chuyển đến nhà máy tại Trung Quốc.

Sau khi chính quyền Biden thắt chặt kiểm soát xuất khẩu với công nghệ sản xuất và thiết kế chip tiên tiến sang Trung Quốc vào tháng 10.2022, các nhà sản xuất chip Hàn Quốc đã phải xin gia hạn một năm để tiếp tục nhập khẩu thiết bị cần thiết cho các cơ sở hiện có của họ ở Trung Quốc. Chưa rõ liệu các công ty có thể nộp đơn xin gia hạn thêm hay không.

Trong tương lai, bất kỳ sự hợp tác nào giữa các hãng sản xuất chip Hàn Quốc và các nhà cung cấp máy móc nước ngoài đều có khả năng mang lại đầu tư trực tiếp vào Hàn Quốc thay vì Trung Quốc, theo Giáo sư Kim Dae-jong.

“Tôi nghĩ việc kiểm soát chip của Mỹ sẽ có lợi hơn cho Hàn Quốc. Đầu tư của ASML đặc biệt sẽ có lợi cho ngành công nghiệp chip Hàn Quốc”, ông nói.