Mỹ sẽ hạn chế các hãng và nguyên liệu pin từ Trung Quốc được hưởng ưu đãi thuế ô tô điện

Dù vậy, Bộ Tài chính Mỹ tạm thời sẽ miễn trừ một số khoáng chất quan trọng khỏi các quy định nghiêm ngặt mới cấm nguyên liệu từ Trung Quốc và các quốc gia khác được coi là "thực thể nước ngoài đáng quan ngại" (FEOC).

Các quy định mới được thiết kế để giảm thiểu sự phụ thuộc của chuỗi pin cung ứng pin ô tô điện Mỹ vào Trung Quốc và đang được những hãng ô tô theo dõi chặt chẽ khi họ đưa ra quyết định đầu tư sản xuất pin để chuyển đổi sang xe điện.

Các quy định của FEOC có hiệu lực vào năm 2024 với pin hoàn chỉnh và năm 2025 với các khoáng chất quan trọng được sử dụng để sản xuất chúng.

Liên minh Đổi mới Ô tô, một nhóm đại diện cho gần như tất cả các hãng sản xuất ô tô lớn, cho biết quyết định miễn trừ các khoáng chất quan trọng trong hai năm là "có ý nghĩa và được tư vấn tốt" và nếu không có quyết định này thì có thể khiến gần như hầu hết phương tiện không đủ điều kiện hưởng lợi từ các khoản khấu trừ thuế.

Bộ Tài chính Mỹ cho biết một số ít nguyên liệu được miễn trừ mỗi loại chiếm ít hơn 2% giá trị khoáng chất quan trọng của pin.

General Motors tin rằng hãng “có vị trí tốt để duy trì ưu đãi mua hàng cho người tiêu dùng với nhiều ô tô điện của chúng tôi vào năm 2024 và hơn thế nữa”.

Hồi tháng 10, Ford Motor cho biết đang chờ hướng dẫn để xác định xem liệu thỏa thuận được cấp quyền sử dụng công nghệ từ CATL (nhà sản xuất pin Trung Quốc), như một phần kế hoạch xây dựng nhà máy pin ở bang Michigan (Mỹ) của Ford Motor, có vi phạm các quy tắc hay không. Các quan chức chính quyền Biden không bình luận về việc liệu thỏa thuận đó có tuân theo quy tắc hay không. Ford Motor từ chối bình luận.

Marco Rubio, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, cho biết hướng dẫn này dường như cho phép thỏa thuận Ford Motor - CATL đủ điều kiện. Ông chỉ trích quyết định này, cho rằng chính quyền Biden đang đặt "các nhóm lợi ích đặc biệt ô tô điện lên trên lợi ích của nước Mỹ".

Bộ Năng lượng Mỹ thông báo một công ty sẽ được coi là FEOC nếu được sở hữu hoặc kiểm soát bởi một chính phủ nước ngoài bị nêu tên. Các công ty cũng sẽ không đủ điều kiện nếu một thực thể liên quan nắm giữ 25% số ghế hội đồng quản trị, quyền biểu quyết hoặc vốn chủ sở hữu của thực thể đó. Những quốc gia đáng quan ngại với Mỹ gồm Trung Quốc, Triều Tiên, Nga và Iran.

Liên minh Đổi mới Ô tô cho biết: "Có vẻ như các công ty hoạt động tại Trung Quốc được coi là FEOC. Các thực thể Trung Quốc có cơ cấu sở hữu hoặc quản trị cụ thể có thể được phép trong một số trường hợp nhất định".

Các quy định này dự kiến sẽ tiếp tục giảm số lượng ô tô điện đủ điều kiện nhận ưu đãi thuế. Luật ngay lập tức quy định bất kỳ phương tiện nào không đủ điều kiện nếu không được lắp ráp ở Bắc Mỹ.

Thượng nghị sĩ Joe Manchin, Chủ tịch Ủy ban Năng lượng của Thượng Viện, đã chỉ trích Bộ Tài chính Mỹ vì cho phép một số khoáng chất quan trọng từ Trung Quốc đủ điều kiện nhận ưu đãi thuế và tuyên bố sẽ tận dụng mọi cơ hội để “đảo ngược quy tắc được đề xuất bất hợp pháp, đáng xấu hổ này và bảo vệ an ninh năng lượng của chúng ta”.

Theo Bộ Tài chính Mỹ, để cho phép các phương tiện tuân thủ đủ điều kiện cho đến khi quy tắc được hoàn thiện, họ sẽ có một phương pháp tuân thủ được đẩy nhanh dành cho các nhà sản xuất ô tô có chuỗi cung ứng sạch.

Hôm 13.11, Joe Manchin từng kêu gọi Bộ Tài chính Mỹ áp dụng “các tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất có thể” để ngăn chặn các khoáng chất do Trung Quốc sản xuất hoặc các công ty pin Trung Quốc được hưởng ưu đãi thuế cho ô tô điện.

Joe Manchin đã nêu quan ngại trong một lá thư gửi Bộ trưởng Tài chính Mỹ - Janet Yellen về các báo cáo cho thấy các công ty pin Trung Quốc đang tích cực theo đuổi các cơ hội kinh doanh để tận dụng các khoản ưu đãi thuế này. Ông cho biết thêm "không thể để các ưu đãi thuế của Mỹ bị chiếm đoạt bởi những đối thủ tham gia vào các hoạt động không minh bạch liên quan đến khoáng sản”.

Vào năm 2022, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật giảm lạm phát cấm khoản 7.500 USD ưu đãi thuế ô tô điện dành cho người tiêu dùng trong tương lai nếu bất kỳ thành phần pin nào được sản xuất hoặc lắp ráp bởi một "thực thể nước ngoài đáng quan ngại".

Các quy tắc này nhằm mục đích làm chuỗi cung ứng pin của Mỹ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia mà Joe Manchin lưu ý hiện sản xuất 74% sản lượng cực âm, 92% sản lượng cực dương và 76% sản lượng pin lithium-ion trên thế giới.

Joe Manchin nhấn mạnh sự quan trọng của việc hiểu luật một cách nghiêm túc để ngăn chặn việc dành ưu đãi thuế cho những người có thể đang thực hiện hành động không đúng. Ông nói Janet Yellen nên “sử dụng các số liệu nghiêm ngặt nhất có thể để đảm bảo không có sơ hở nào dẫn đến hoạt động không minh bạch liên quan đến khoáng chất và vật liệu từ Trung Quốc hoặc các quốc gia đáng quan ngại khác”.

Ford Motor thông báo tạm dừng xây dựng nhà máy trị giá 3,5 tỉ USD ở bang Michigan (Mỹ) vì lo ngại nó không thể sản xuất pin với giá cạnh tranh.

Thông báo này được đưa ra cuối tháng 9 giữa lúc dự án nhà máy pin của Ford Motor vấp phải nhiều chỉ trích và công nhân ngành ô tô đang đình công nhắm vào Ford Motor, General Motors và Stellantis.

Vẫn chưa rõ liệu việc dừng thi công nhà máy pin có liên quan đến các cuộc đàm phán với Công đoàn công nhân ô tô thống nhất (UAW) hay các vấn đề khác hay. Tuy nhiên, Ford Motor bị các nhà làm luật đảng Cộng hòa chỉ trích vì kế hoạch sản xuất pin tại nhà máy ở Michigan. Dự kiến nhà máy này sẽ sản xuất pin dựa vào công nghệ được cấp phép từ CATL, hãng sản xuất pin ô tô điện lớn nhất thế giới.

Ford Motor gần đây cũng cho rằng việc tăng lương và phúc lợi theo yêu cầu của UAW sẽ làm suy yếu nỗ lực tăng cường sản xuất ô tô điện của hãng.

Ford Motor cho biết lệnh dừng thi công duy trì cho đến khi hãng chắc chắn có thể vận hành nhà máy một cách cạnh tranh. Hãng ô tô Mỹ vẫn chưa có quyết định cuối cùng về việc có tiếp tục thực hiện khoản đầu tư cho nhà máy này theo kế hoạch hay không.

Thỏa thuận hợp tác xây dựng nhà máy pin công bố hồi tháng 2 giữa Ford Motor và CATL đã vấp phải làn sóng chỉ trích từ các nhà lập pháp đảng Cộng hòa. Thượng nghị sĩ đảng Marco Rubio mô tả thỏa thuận này là đưa “đối thủ địa chính trị lớn nhất của Mỹ vào vùng trung tâm đất nước”.

Một số ủy ban do đảng Cộng hòa lãnh đạo tại Hạ viện Mỹ đã mở cuộc điều tra về thỏa thuận hợp tác trên và dự án nhà máy pin của Ford Motor. Họ cho rằng dự án tạo điều kiện để Trung Quốc thống trị ngành công nghiệp ô tô của Mỹ.

Nhà máy pin của Ford Motor ở Michigan dự kiến đi vào hoạt động sau ba năm nữa và sẽ tuyển dụng 2.500 công nhân, sẽ sản xuất pin có thành phần chính là lithium, sắt và phosphat. Đây là công nghệ được CATL cấp phép, thay thế cho loại pin làm từ lithium, nickel và cobalt, những vật liệu thường bị chỉ trích về môi trường và nhân quyền trong quá trình khai thác. Pin lithium-iron-phosphat (LFP) nặng hơn pin làm bằng nickel và cobalt nhưng có giá thành thấp hơn.

Thỏa thuận sử dụng công nghệ của CATL khác với các thỏa thuận khác được ký kết giữa các công ty ô tô và nhà sản xuất pin của Mỹ, phần lớn dưới hình thức liên doanh. Thay vào đó, Ford Motor sẽ sở hữu hoàn toàn nhà máy pin ở Michigan, một động thái dường như nhằm mục đích giảm thiểu hậu quả chính trị khi quan hệ Mỹ -Trung xấu đi.

Pin LFP hiện không được sản xuất hàng loạt tại Mỹ. Các nhà sản xuất, trong đó có Tesla, bán ô tô điện sử dụng pin LFP nhập khẩu từ Trung Quốc. Ford Motor lập luận rằng sản xuất pin ở Mỹ bằng công nghệ Trung Quốc tốt hơn là nhập khẩu.

Ngoài nhà máy pin ở bang Michigan, Ford Motor đang xây dựng nhà máy sản xuất pin khác ở bang Tennessee và Kentucky thông qua một liên doanh với hãng pin SK On (Hàn Quốc).

Chính quyền Biden đang soạn thảo các quy định có thể ngăn chặn các công ty Mỹ hợp tác với một số hãng Trung Quốc. Sự không chắc chắn về môi trường pháp lý có lẽ là một yếu tố khiến Ford Motor quyết định tạm dừng hoạt động thi công nhà máy pin ở Michigan. Tuy nhiên, hành động của Ford Motor cũng có thể là nỗ lực gây áp lực lên công đoàn UAW.