Tác giả hư cấu gây bão mạng với tài liệu tố cha con Biden làm việc cho Chính phủ Trung Quốc

Một tháng trước khi vụ rò rỉ hồ sơ có chủ đích từ laptop của Hunter Biden, một tài liệu "tình báo" giả về con trai ông Joe Biden đã lan truyền trên mạng internet của phe cánh hữu. Tài liệu công bố thuyết âm mưu phức tạp liên quan đến Hunter Biden và doanh nghiệp ở Trung Quốc.

Theo các nhà nghiên cứu và các tài liệu công khai, tài liệu dài 64 trang sau đó được các cộng sự thân cận của Tổng thống Donald Trump phổ biến, dường như là tác phẩm của một "công ty tình báo" giả mạo có tên Typhoon Investigations.

Tác giả tài liệu này, một nhà phân tích bảo mật người Thụy Sĩ tự nhận tên Martin Aspen, nhưng đó là danh tính bịa đặt. Các nhà nghiên cứu thông tin sai lệch kết luận rằng ảnh đại diện của Martin Aspen được làm bằng công cụ tạo khuôn mặt trí tuệ nhân tạo (AI). Theo hồ sơ công khai và các cuộc tìm kiếm trên mạng xã hội, công ty tình báo mà Martin Aspen liệt kê trước từng làm việc, khẳng định rằng không có cựu nhân viên nào tên này. Công ty này cũng cho biết không có cựu nhân viên nào tên Martin Aspen từng sống ở Thụy Sĩ.

Blogger và giáo sư Christopher Balding thừa nhận việc viết các phần của tài liệu và nói rằng nhân vật Martin Aspen không tồn tại.

Bất chấp tác giả đáng ngờ và nguồn cung cấp ẩn danh, tài liệu khẳng định Hunter Biden có mối liên hệ có vấn đề với đảng Cộng sản Trung Quốc nên được những ai chống đối chính phủ nước này cũng như người cực hữu có ảnh hưởng sử dụng để buộc tội ứng cử viên Joe Biden thuộc về Trung Quốc.

Tài liệu và sự lan truyền nó đã trở thành một phần của nỗ lực rộng lớn hơn nhằm bôi nhọ Hunter Biden và làm suy yếu chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Joe Biden, vốn đã chuyển từ rìa internet sang các trang tin bảo thủ chính thống hơn.

Một vụ rò rỉ tài liệu khác chưa được xác minh, gồm cả những bức ảnh gây sốt từ luật sư riêng của Tổng thống Donald Trump, Rudy Giuliani và chủ cửa hàng sửa chữa thiết bị Apple ở Delaware tuyên bố ổ cứng của Hunter Biden, đã được đăng trên tờ New York Post vào ngày 14.10. Các cộng sự thân cận với ông Trump, bao gồm cả Rudy Giuliani và Steve Bannon (cựu trợ lý cấp cao của ông Trump), đã hứa hẹn nhiều vụ rò rỉ và bí mật bom tấn hơn nhưng vẫn chưa thành hiện thực.

Tuy vậy, tài liệu tình báo giả mạo đã bị rò rỉ hàng tháng trời, giúp tạo cơ sở cho các phương tiện truyền thông cánh hữu đưa ra một loạt các thuyết âm mưu về Hunter Biden.

Tài liệu của Typhoon Investigations được đăng lần đầu vào tháng 9 trên Intelligence Quarterly, một blog ẩn danh "chuyên thu thập tin tức quan trọng hàng ngày". Hồ sơ lịch sử tên miền cho thấy blog đã được đăng ký bởi Albert Marko, người tự nhận là cố vấn kinh tế và chính trị, cũng liệt kê blog trên tiểu sử Twitter của mình. Khi được hỏi về nguồn gốc của tài liệu, Albert Marko cho biết nhận được nó từ Christopher Balding.

Christopher Balding, phó giáo sư tại Đại học Fulbright Việt Nam từng nghiên cứu về kinh tế và thị trường tài chính Trung Quốc, đã đăng tài liệu trên blog của mình vào ngày 22.10, bảy tuần sau khi nó được xuất bản lần đầu.

"Tôi thực sự không muốn làm điều này nhưng khoảng 2 tháng trước, tôi đã được giao một báo cáo về các hoạt động của Biden ở Trung Quốc, báo chí đã từ chối đưa tin. Tôi muốn nhấn mạnh rằng tôi không viết báo cáo nhưng tôi biết ai đã làm", Christopher Balding cho biết trong một email.

Christopher Balding sau đó đã thừa nhận với NBC News rằng ông đã viết một số tài liệu.

"Tôi là tác giả của các phần nhỏ của báo cáo, tham gia vào việc chuẩn bị và xem xét nó. Là nhà nghiên cứu lo lắng rằng thông tin nước ngoài không chính xác, điều tối quan trọng là hoạt động báo cáo tài liệu từ các nguồn được thừa nhận và công khai. Chúng tôi rất cẩn thận trong việc ghi chép, trích dẫn và lưu giữ thông tin để các dữ kiện được xác nhận có thể được lên tên miền công khai", Christopher Balding nói.

Christopher Balding cho biết Martin Aspen là "một cá nhân hoàn toàn hư cấu được tạo ra chỉ với mục đích phát hành báo cáo này". Christopher Balding không nêu tên tác giả chính của tài liệu, nói rằng "người này do rủi ro cá nhân và nghề nghiệp, yêu cầu giấu tên".

Christopher Balding tuyên bố rằng tài liệu này được ủy quyền bởi Apple Daily, tờ báo có trụ sở tại Hồng Kông thường xuyên chỉ trích Chính phủ Trung Quốc.

Apple Daily chưa bình luận về chuyện này.

Ngoài việc đăng tài liệu lên blog của mình, Christopher Balding cũng quảng bá nó trên các phương tiện truyền thông cực hữu. Tài liệu xuất hiện trên podcast của Steve Bannon (cựu trợ lý cấp cao của ông Trump) và China Unscripted (podcast được sản xuất bởi Đại Kỷ Nguyên, phương tiện truyền thông ủng hộ ông Trump và chống Chính phủ Trung Quốc).

Từng giảng dạy ngành kinh tế tại Trường Kinh doanh HSBC của Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc) đến năm 2018, Christopher Balding thường chỉ trích chính phủ nước này. Trong năm nay, ông đã đưa tin tiết lộ hoạt động thu thập dữ liệu toàn cầu của công ty Shenzhen Zhenhua Data Technology (Trung Quốc).

Christopher Balding đưa ra cảnh báo kèm theo nghiên cứu về các thông tin rò rỉ, được cho là chứng cứ trực tiếp về việc Trung Quốc thu thập dữ liệu đối với các cá nhân, tổ chức nước ngoài vì mục đích tình báo và gây chiến dịch ảnh hưởng.

Nghiên cứu cho thấy 2,4 triệu người trên thế giới là mục tiêu thu thập dữ liệu bởi công ty Shenzhen Zhenhua Data Technology có liên quan đến Bộ Quốc an Trung Quốc, trong đó có 35.000 người Úc, bao gồm những người nổi tiếng, các chính trị gia và nhà báo. Các dữ liệu tại Úc dường như tập trung vào các cá nhân, tổ chức mà Trung Quốc xem là có ảnh hưởng hoặc quan trọng, từ các chính trị gia và gia đình họ cho đến các giáo sư, viện nghiên cứu, nhà khoa học, lãnh đạo trong lĩnh vực công nghệ và thậm chí cả tội phạm có tổ chức.

Phần lớn dữ liệu được Shenzhen Zhenhua Data Technology thu thập là nguồn mở, bao gồm ngày sinh, địa chỉ, tình trạng hôn nhân, hình ảnh, tổ chức chính trị, họ hàng và các tài khoản mạng xã hội. Song, có đến 20% dữ liệu không phải nguồn mở, nghĩa là có thể đã được lấy từ các trang web đen hoặc tấn công mạng. Các thông tin này có thể gồm chi tiết mật về giao dịch ngân hàng, đơn xin việc, hồ sơ tâm lý và thông tin của các công chức.

Các bài đăng trên blog nêu bật những phần hấp dẫn nhất của tài liệu, trong đó các bài viết từ blog Intelligence Quarterly, Revolver News và chính Christopher Balding đã nhận được 70.000 lượt tương tác công khai (phản ứng, bình luận, chia sẻ) trên Facebook, Twitter và Reddit. Đây là thông tin do BuzzSumo, công cụ phân tích truyền thông xã hội, cung cấp.

Blog của Christopher Balding là nguồn chính của sự lan truyền thông tin trong các cộng đồng bảo thủ và thuyết âm mưu. Theo BuzzSumo, bản báo cáo đã được chia sẻ trên Facebook, Twitter khoảng 5.000 lần và hơn 80 trang liên kết trở lại blog với hơn 25.000 lần chia sẻ từ hai mạng xã hội này. Các trang web về đảng phái và thuyết âm mưu như ZeroHedge, WorldNetDaily dẫn đầu nhóm chia sẻ lại thông tin.

Sau lời hứa hẹn hé lộ một ngày trước đó, tài liệu này cũng được Q, tài khoản ẩn danh đứng sau phong trào thuyết âm mưu QAnon, đăng lên diễn đàn cực đoan 8kun.

Trên Twitter, tài liệu được đăng bởi những người có ảnh hưởng trong cộng đồng QAnon và Dinggang Wang (YouTuber chống Chính phủ Trung Quốc, làm việc cho Guo Wengui - tỷ phú đã bỏ trốn khỏi nước này vì bị cáo buộc hối lộ và các tội danh khác).

Newt Gingrich, cựu diễn giả của Hạ viện Mỵ thuộc đảng Cộng hòa, đã đăng tài liệu này trên tài khoản Twitter có 2,3 triệu người theo dõi.

Tài liệu đã thu hút được sự chú ý từ các nhà nghiên cứu thông tin sai lệch, một phần vì hình ảnh của tác giả.

Elise Thomas, nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Chiến lược Úc, lần đầu tiên phát hiện ra những dấu hiệu đáng ngờ về bức ảnh giả khi bà tìm kiếm Martin Aspen trên web của Typhoon Investigations.

Elise Thomas đã tìm thấy tài khoản Twitter Aspen có tên @TyphoonInvesti1. Tài khoản đó đăng một liên kết đến trang WordPress của Typhoon Investigations chứa tài liệu này vào ngày 15.8.

Ảnh đại diện cho Aspen có dấu hiệu do phần mềm tạo, có thể bởi máy tính hay dịch vụ trực tuyến. Tai của Aspen không đối xứng, nhưng mắt trái là chi tiết chứng tỏ người này thực sự không tồn tại. Mống mắt trái của Aspen nhô ra ngoài, một lỗi thường xuyên xảy ra với khuôn mặt do máy tính tạo ra.

Elise Thomas nói: “Điều rõ ràng nhất là hình dạng bất thường của tròng đen. Hình ảnh hồ sơ trông khá thuyết phục trong hình thu nhỏ của Twitter, nhưng khi phóng nó lên ở chế độ xem đầy đủ, tôi ngay lập tức nghi ngờ".

Elise Thomas sau đó đã tham khảo ý kiến ​​của Ben Nimmo, Giám đốc điều tra tại công ty phân tích Graphika, người đã ghi nhận dấu hiệu khác của khuôn mặt do máy tính tạo ra.

Elise Thomas nói: “Một trong những điều mà anh ấy và nhóm của anh đã tìm ra là nếu bạn xếp nhiều hình ảnh này chồng lên nhau thì các mắt sẽ thẳng hàng. Anh ấy đã làm điều đó với ảnh này và các đôi mắt phù hợp với nhau".

Các phần khác trong danh tính Aspen rõ ràng đã lấy từ các phần khác nhau trên web. Trang Facebook của Aspen được lập vào tháng 8 và chỉ có hai bức ảnh đều từ "nhà mới" người này, được ghi lại trong các bài đánh giá trên trang web du lịch Tripadvisor. Biểu trưng cho Typhoon Investigations đã được dỡ bỏ khỏi Trung tâm Kiểm tra Dữ kiện Đài Loan, một tổ chức phi lợi nhuận về kiến ​​thức kỹ thuật số.

Aspen ghi trên hồ sơ LinkedIn cá nhân từng làm việc cho công ty Swiss Security Solutions từ năm 2016 đến 2020. Song, Swiss Security Solutions phủ nhận việc từng tuyển dụng bất kỳ ai có tên Aspen và cho biết đã tìm thấy tài khoản giả mạo của hai người khác cũng vờ từng làm việc cho mình.

"Martin Aspen chưa bao giờ là người làm việc tự do hay nhân viên của Swiss Security Solutions. Chúng tôi không biết người này. Theo phần mềm Due Diligence của chúng tôi, người này không tồn tại ở Thụy Sĩ", Chủ tịch Swiss Security Solutions - Bojan Ilic cho biết và tiết lộ thêm rằng công ty đã báo cáo hồ sơ cho LinkedIn.

Các khuôn mặt do máy tính tạo ra đã trở thành yếu tố chính của các hoạt động sai lệch thông tin quy mô lớn trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Vào tháng 12, Facebook đã đánh sập một mạng lưới các tài khoản giả mạo sử dụng các khuôn mặt do máy tính tạo ra có liên quan đến Đại Kỷ Nguyên. Facebook đã xóa hơn 600 tài khoản liên quan đến hoạt động này, từng đẩy các thông điệp ủng hộ ông Trump.

Tháng trước, Facebook đã xóa một loạt hồ sơ khác do máy tính tạo ra có nguồn gốc từ Trung Quốc và Philippines, trong đó một số hồ sơ đăng bài chống ông Trump.

Renee DiResta, nhà nghiên cứu tại Stanford Internet Observatory (Mỹ), cho biết danh tính do máy tính tạo ra đang trở nên phổ biến với các chiến dịch sai lệch thông tin, một phần vì dễ tạo.

Từng kiểm tra một vòng các khuôn mặt do AI tạo liên kết với tổ chức phi lợi nhuận Turning Point USA tháng trước, Renee DiResta cho biết các ảnh hồ sơ do máy tính tạo ra có thể được sử dụng để "xây dựng đội quân người giả" nhằm hỗ trợ cho mục đích nào đó hoặc việc thực hiện các hoạt động sai lệch thông tin khó bị phát hiện hơn.

"Một trong những điều mà các nhà điều tra xem xét là liệu các tài khoản có xác thực hay không, có thật hay không. Nếu họ sử dụng một bức ảnh có sẵn, việc này xác nhận điều gì đó không trung thực có khả năng xảy ra. Bằng cách sử dụng khuôn mặt do AI tạo, bạn đảm bảo rằng sẽ không tìm thấy người đó ở nơi khác trên internet", DiResta nói.