Thượng viện Mỹ chủ yếu bỏ phiếu theo đường lối của đảng vào 9.2 để tiến tới phiên tòa luận tội cựu Tổng thống Donald Trump với cáo buộc kích động vụ bạo loạn gây chết người ở Điện Capitol.
Thượng viện đã bỏ phiếu với kết quả 56 thuận - 44 chống để tiến hành phiên tòa xét xử cựu Tổng thống Mỹ, bác bỏ lập luận từ các luật sư bào chữa cho Trump rằng việc này đã vượt quá tầm với của Thượng viện sau khi ông rời Nhà Trắng vào ngày 20.1.
Các đảng viên Dân chủ hy vọng sẽ loại Trump khỏi vị trí công quyền một lần nữa, nhưng kết quả bỏ phiếu vừa qua cho thấy họ khó đạt được mong muốn. Chỉ 6 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ việc cho phép phiên tòa diễn ra, thiếu rất nhiều so với 17 thượng nghị sĩ cần thiết để đảm bảo kết án ông Trump.
Để kết án ông Trump thì ít nhất 17 đảng viên Cộng hòa phải tham gia cùng tất cả 50 đảng viên Dân chủ trong Thượng viện để đạt ngưỡng 2/3.
Cuộc bỏ phiếu diễn ra một ngày đầy kịch tính trong phòng Thượng viện. Các nhà lập pháp Dân chủ với tư cách là công tố viên đã mở phiên tòa bằng một video đồ họa xen kẽ những hình ảnh về bạo lực ở Điện Capitol vào ngày 6.1 với các bài phát biểu kích động bạo lực của Trump trước đám đông những người ủng hộ rồi thúc giục họ chiến đấu để lật ngược thất bại của ông trong cuộc bầu cử trước Biden.
Với tư cách là bồi thẩm viên, các thượng nghị sĩ theo dõi màn hình chiếu cảnh những người ủng hộ Trump ném đồ vào rào cản và đánh các sĩ quan cảnh sát tại Điện Capitol. Đoạn video bao gồm khoảnh khắc cảnh sát bảo vệ Hạ viện bắn chết người biểu tình tên Ashli Babbitt. Đó là 1 trong 5 người tử vong trong vụ bạo loạn, bao gồm cả một sĩ quan cảnh sát.
Đám đông tấn công cảnh sát khiến các nhà lập pháp phải tìm nơi trú ẩn sự an toàn và làm gián đoạn sự chứng nhận chính thức từ Quốc hội về chiến thắng của ông Joe Biden sau khi Trump dành 2 tháng để thách thức kết quả bầu cử dựa trên những tuyên bố sai lệch về gian lận bỏ phiếu.
Đại diện đảng Dân chủ, Hạ nghị sĩ Jamie Raskin, người dẫn đầu nhóm 9 thành viên Hạ viện khởi tố vụ án, khóc khi kể lại việc những người thân mà ông đưa đến Điện Capitol ngày hôm đó để chứng kiến chứng nhận bầu cử đã phải trú ẩn trong một văn phòng. "Họ nghĩ rằng họ sẽ chết", ông nói.
Jamie Raskin cho biết khi cuối cùng được đoàn tụ với con gái và con rể, ông đã xin lỗi họ và hứa mọi thứ sẽ tốt hơn trong lần đến thăm tiếp theo. “Bạn biết con gái tôi nói gì không? Nó nói: Cha, con không muốn trở lại Điện Capitol", Jamie Raskin nhớ lại.
Trái ngược với phần trình bày đầy cảm xúc của đảng Dân chủ, các luật sư của Trump đã công kích quy trình, cho rằng thủ tục này là một nỗ lực đảng phái, vi hiến nhằm đóng lại tương lai chính trị của Trump ngay cả khi ông đã rời Nhà Trắng.
“Những gì họ thực sự muốn đạt được ở đây nhân danh Hiến pháp là ngăn Donald Trump tái tranh cử các chức vụ chính trị, nhưng đây là một sự sỉ nhục đối với Hiến pháp cho dù họ nhắm đến ai ngày nay”, David Schoen, một trong những luật sư của Trump , nói với các thượng nghị sĩ.
David Schoen nói vế "ham muốn luận tội vô độ" của các đảng viên Dân chủ trước khi phát video của mình. Video này kết hợp hình ảnh về các nhà lập pháp Đảng Dân chủ khác nhau kêu gọi luận tội Trump từ năm 2017.
Bị Hạ viện do đảng Dân chủ lãnh đạo luận tội vào ngày 13.1, Trump là tổng thống thứ ba trong lịch sử Mỹ bị luận tội và là người duy nhất bị luận tội hai lần.
Luật sư của Trump lập luận rằng ông đang thực hiện quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án đầu tiên của Hiến pháp khi phát biểu với những người ủng hộ trước cuộc tấn công vào Điện Capitol.
Bruce Castor, một trong những luật sư của Trump, cho biết việc hàng trăm người xông vào Điện Capitol “cần được lên án bằng những điều khoản mạnh mẽ nhất” nhưng lập luận rằng “một nhóm nhỏ tội phạm”, không phải Trump, chịu trách nhiệm về vụ bạo lực.
Hầu hết các chuyên gia pháp lý cho biết việc xét xử luận tội sau khi một quan chức rời nhiệm sở là hợp hiến.
“Các tổng thống không thể thổi bùng sự nổi dậy trong những tuần cuối cùng của họ và sau đó bỏ đi như không có chuyện gì xảy ra. Và đó là quy tắc mà Tổng thống Trump yêu cầu bạn thông qua”, Đại diện đảng Dân chủ - Joe Neguse nói với các thượng nghị sĩ.
Hầu hết các thượng nghị sĩ tại phiên tòa luận tội đều có mặt ở Điện Capitol vào ngày 6.1. Trong đó, nhiều nhà lập pháp nói rằng họ lo sợ cho sự an toàn của chính mình.
Một số thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa nhận thấy sự biện hộ của Trump, đặc biệt là lập luận từ luật sư Bruce Castor, rời rạc và không rõ ràng.
“Các nhà quản lý Hạ viện đã đưa ra lý lẽ vững chắc, hợp lý, còn nhóm của tổng thống thì không”, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa - Bill Cassidy nói.
Bill Cassidy đã bỏ phiếu ngăn phiên tòa xét xử Trump dựa trên cơ sở hiến pháp vào tháng trước, một nỗ lực thất bại của đảng Cộng hòa. Bill Cassidy là đảng viên Cộng hòa duy nhất đổi phe vào 9.2, bỏ phiếu tiến hành phiên tòa luận tội Trump ở Thượng viện.
Alan Dershowitz, giáo sư luật danh dự của Đại học Harvard, từng là một trong những luật sư của Trump trong lần bị luận tội đầu tiên, cũng thấy bài thuyết trình của Castor không hiệu quả. Alan Dershowitz cho biết đã từ chối lời mời bảo vệ Trump một lần nữa vì không ủng hộ những tuyên bố của cựu tổng thống rằng cuộc bầu cử là không hợp lệ.
“Tôi không tin đó là gian lận và tôi không muốn tham gia bất kỳ đội bảo vệ nào ám chỉ điều đó”, Alan Dershowitz nói.
Theo một người quen thuộc với tình hình trên TV tại khu nghỉ dưỡng ở Florida, ông Trump không hài lòng với màn thể hiện của Bruce Castor.
Phiên tòa có thể cung cấp manh mối về hướng đi của đảng Cộng hòa sau nhiệm kỳ tổng thống 4 năm đầy biến động của Trump. Sự chia rẽ gay gắt đã xuất hiện giữa những người trung thành với Trump và những người hy vọng đưa đảng đi theo một hướng mới.
Về phần mình, các đảng viên Dân chủ lo ngại phiên tòa có thể cản trở khả năng của Biden trong việc thúc đẩy nhanh chóng chương trình nghị sự đầy tham vọng. Rất ít thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa tỏ ra sẵn sàng chia tay với Trump.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Josh Hawley, người đã giúp dẫn dắt phe đối lập tại Thượng viện, dự đoán rằng cuộc bỏ phiếu ngày 9.2 sẽ phản ánh quyết định cuối cùng của hội đồng.
Josh Hawley nói với các phóng viên: “Đó có lẽ sẽ là kết quả”.
1 năm trước, Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đã tha bổng cho ông Trump vì tội cản trở Quốc hội và lạm dụng quyền lực để gây sức ép buộc Ukraine mở cuộc điều tra cha con Biden vào năm 2019.