Tránh thảm họa khi biến thể mới nguy hiểm xuất hiện, Ấn Độ gõ cửa từng nhà tiêm mũi 2 vắc xin COVID-19

Cuộc khủng hoảng COVID-19 ở Ấn Độ giết chết hàng ngàn người mỗi ngày chỉ 7 tháng trước, đã giảm bớt sau khi các nhà lãnh đạo nước này sửa đổi các chính sách và tăng cường đáng kể hoạt động tiêm vắc xin.

Giờ đây, khi Ấn Độ kỷ niệm việc cung cấp liều vắc xin COVID-19 thứ 1 tỉ của mình, kỳ tích mà đến gần đây dường như khó thực hiện, các chuyên gia y tế công cộng đang đưa ra cảnh báo mới: Tiêm vắc xin đang chậm lại.

Khi nhiệt độ giảm xuống giữa mùa lễ hội quan trọng nhất của Ấn Độ, nhiều người đang tập trung tại các khu chợ, chiêu đãi bạn bè và gia đình trong nhà. Chính phủ đang nói với các tình nguyện viên chiến dịch tiêm vắc xin như bà Namanjaya Khobragade rằng họ không còn cần thiết nữa.

Bà Namanjaya Khobragade, điều phối viên của một tổ chức phi lợi nhuận về y tế ở bang Jharkhand (Ấn Độ), cho hay: “Bây giờ không phải là lúc chúng ta mất cảnh giác. Nhiều người đã chỉ mới tiêm mũi vắc xin đầu tiên. Chúng ta không thể để họ như thế này. Chúng ta cần tăng cường độ”.

Tiến bộ của Ấn Độ thể hiện bước quan trọng trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng trên toàn cầu và được coi là một thắng lợi chính trị quan trọng với Thủ tướng Narendra Modi, người bị chỉ trích nặng nề vì không chuẩn bị cho làn sóng dịch thứ hai tàn khốc xảy ra vào đầu năm nay. Sau khi vi rút SARS-CoV-2 giết chết hàng chục ngàn người, chính phủ Ấn Độ đã vung tiền vào việc thúc đẩy sản xuất vắc xin, ngừng xuất khẩu vắc xin, ban hành các quy tắc rườm rà khiến chính quyền các bang khó nhận liều lượng và người dân đăng ký tiêm.

Theo số liệu chính thức, số ca lây nhiễm COVID-19 hàng ngày đã giảm xuống khoảng 12.000 mỗi ngày, từ khoảng 42.000 bốn tháng trước. Số người chết do COVID-19 cũng giảm một nửa, còn khoảng 400 mỗi ngày.

Các chuyên gia coi số liệu thống kê về nhiễm vi rút SARS-CoV-2 và tử vong của Ấn Độ quá thấp so với thực tế. Dù vậy, cuộc sống bình thường đã trở lại ở nhiều nơi trên cả nước. Các trung tâm mua sắm và đường xá đông đúc, những đứa trẻ nghỉ học từ tháng 3.2020 cuối cùng đã trở lại lớp học trong tháng này.

Thế nhưng với chỉ 1/4 dân số khổng lồ (gấn 1,4 tỉ) được tiêm vắc xin COVID-19 đầy đủ, Ấn Độ vẫn rất dễ bị tổn thương. Khả năng biến thể mới nguy hiểm sẽ xuất hiện vẫn là một mối lo ngại.

Chính phủ dường như thừa nhận rằng Ấn Độ đã trễ một bước. Ngay sau khi trở về từ hội nghị khí hậu ở Scotland, ông Narendra Modi đã lãnh đạo cuộc họp tập trung vào các vùng của đất nước, nơi có ít hơn một nửa số cư dân được tiêm vắc xin đầy đủ.

Thủ tướng Ấn Độ nhấn mạnh: “Bây giờ chúng tôi đang chuẩn bị thực hiện chiến dịch tiêm vắc xin đến từng hộ gia đình”, đồng thời cho biết thêm rằng các quan chức sẽ thực hiện cách tiếp cận gõ cửa từng nhà với “mọi hộ gia đình thiếu an toàn vì chỉ tiêm một mũi vắc xin”.

Tự mãn đã góp phần vào sự tàn phá của làn sóng dịch COVID-19 thứ hai. Vào tháng 1.2021, với việc Ấn Độ báo cáo số ca COVID-19 tương đương với mùa thu năm nay, ông Modi đã tuyên bố chiến thắng trước vi rút. Được khuyến khích bởi một mô hình toán học sai sót cho thấy đại dịch đã kết thúc ở Ấn Độ, chính phủ ưu tiên tiêm vắc xin cho nhân viên chăm sóc sức khỏe và những người lớn tuổi mắc các bệnh nền có nguy cơ tử vong cao vì COVID-19.

Với những người khác, chính phủ Ấn Độ di chuyển chậm hơn. Viện Huyết thanh của Ấn Độ, nhà sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới, đã dành 100 triệu liều vắc xin AstraZeneca cho chính phủ vào tháng 1.2021. Tháng đó, chính phủ của ông Modi chỉ mua 11 triệu liều vắc xin COVID-19 và xuất khẩu nhiều hơn 5 lần con số đó ở tận vùng Caribê.

Tiến sĩ K. Srinath Reddy, Chủ tịch Tổ chức Y tế Công cộng của Ấn Độ, cho biết: “Có một cảm giác đáng tiếc khi quá tin tưởng rằng đại dịch đã kết thúc với Ấn Độ”.

Sau đó, làn sóng dịch COVID-19 thứ hai ập đến. Lúc cao điểm nhất vào tháng 5, Ấn Độ đã báo cáo hơn 400.000 ca mắc COVID-19 mới mỗi ngày. Nhu cầu về vắc xin tăng vọt. Để đối phó, chính phủ của ông Modi đã đưa ra một hệ thống định giá vắc xin nhằm hướng liều lượng cho những người có nhu cầu cao nhất. Các thành phố tranh giành nguồn cung cấp hạn chế và các tập đoàn dự trữ vắc xin COVID-19 làm tình trạng thiếu hụt trở nên tồi tệ hơn.

Đến tháng 6, năm tháng sau chiến dịch tiêm vắc xin COVID-19 quốc gia, chỉ hơn 3% dân Ấn Độ được chủng ngừa.

Khi những lời chỉ trích từ các đảng đối lập ngày càng tăng, ông Modi đã tập trung vào việc mua sắm và phân phối vắc xin COVID-19. Chương trình tiêm vắc xin COVID-19 của Ấn Độ đã đạt được thành công khi tái áp dụng các hệ thống, bí quyết từ các chiến dịch tiêm phòng bại liệt và các bệnh khác trước đây.

Ông Modi đã trích ra hàng tỉ USD (chính phủ không tiết lộ số tiền chính xác) từ ngân sách của Ấn Độ cho một thỏa thuận thanh toán trước, cho phép Viện Huyết thanh tăng cường sản xuất lên 220 triệu liều vắc xin COVID-19 mỗi tháng. Ấn Độ đã đạt được một thỏa thuận tương tự với một nhà sản xuất vắc xin COVID-19 “cây nhà lá vườn” khác là Bharat Biotech.

Với nguồn cung tăng, chính phủ của ông Modi đã chiêu mộ một đội quân tình nguyện, bao gồm cả các lực lượng bán quân sự, giáo viên và các nhà lãnh đạo tôn giáo, để hỗ trợ tiêm vắc xin COVID-19.

Các nhóm viện trợ phi lợi nhuận và tổ chức từ thiện có lịch sử lâu dài hỗ trợ các chiến dịch sức khỏe cộng đồng đã được đưa vào để giúp thúc đẩy tiêm vắc xin. Các linh mục và giáo sĩ đã được phái đến để trấn an những dân làng đang do dự chưa tiêm vắc xin.

Tại một ngôi làng ở bang Himachal Pradesh thuộc dãy Himalaya, người dân chỉ đồng ý tiêm vắc xin COVID-19 sau khi các quan chức đi bộ hàng giờ lên núi để hỏi ý kiến ​​các “vị thần” địa phương. Ở những nơi khác, ở vùng đông bắc xa xôi của Ấn Độ, dân làng đã nhận được vắc xin COVID-19 bằng máy bay không người lái.

Viện Huyết thanh hiện cho biết chính phủ Ấn Độ đã mua tích lũy 1 tỉ liều vắc xin COVID-19. Hơn 3 trong số 4 người lớn đã được tiêm ít nhất một mũi vắc xin COVID-19. Chính phủ của ông Modi hiện rất tự tin rằng sẽ tiêm vắc xin đầy đủ cho tất cả người lớn, khoảng 900 triệu người, vào cuối năm nay khi họ đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vắc xin trong 8 tháng.

Tại cuộc họp của các nền kinh tế lớn nhất thế giới ở Rome (Ý) vào tháng trước, ông Modi nói rằng Ấn Độ có thể cung cấp 5 tỉ liều vắc xin COVID-19 cho nỗ lực tiêm chủng toàn cầu vào năm tới.

Đó có thể là tin tốt với thế giới, nhưng tại quê nhà, các chuyên gia y tế cảnh báo rằng chính phủ Ấn Độ cần phải cảnh giác. Các nhân viên y tế đang đấu tranh để thuyết phục hàng triệu người quay lại tiêm mũi vắc xin COVID-19 thứ hai.

Tỷ lệ tiêm vắc xin COVID-19 đã giảm mạnh so với mức đỉnh điểm vào ngày sinh nhật của ông Modi hôm 17.9, khi 25 triệu liều được tiêm và bây giờ chỉ còn khoảng 3 triệu liều mỗi ngày. Ấn Độ vẫn phải tiêm hơn 700 triệu liều vắc xin nữa để đạt được mục tiêu cuối năm. Song với tốc độ hiện tại, điều này ngày càng khó xảy ra trừ khi Ấn Độ có thể lặp lại kỳ tích vào ngày sinh nhật của ông Modi thêm vài lần nữa.

Tiến sĩ Jacob John, bác sĩ y tế công cộng ở bang Tamil Nadu, miền nam Ấn Độ, cho biết: “Có sự do dự về việc tiêm liều vắc xin thứ hai bởi cộng đồng nghĩ rằng: Chúng ta có thực sự cần nó ngay bây giờ không?”.

Ông nói thêm, các nhóm tạm thời mà chính phủ Ấn Độ khai thác để thúc đẩy việc tiêm vắc xin, không được xây dựng cho một chiến dịch bền vững.

Sự chậm trễ có thể mở ra cơ hội cho một biến thể mới xuất hiện hoặc miễn dịch tự nhiên yếu dần. Các cuộc khảo sát về tỷ lệ lưu hành huyết thanh học gần đây, đo lường các kháng thể hình thành để đáp ứng với nhiễm vi rút hoặc vắc xin, cho thấy rằng một số thành phố lớn nhất Ấn Độ, bao gồm cả thủ đô New Delhi, đang báo cáo có kháng thể lên tới 90%.  “Nhưng đó không phải là sự phân phối đồng đều trên toàn quốc, vẫn có nhiều lỗ hổng", Tiến sĩ K. Srinath Reddy nhận xét.

Chính phủ Ấn Độ dường như biết rằng còn một chặng đường dài phía trước. Ấn Độ gần đây đã đăng ký khoản vay 2 tỉ USD với Ngân hàng Phát triển Châu Á và Ngân hàng Cơ sở hạ tầng và Đầu tư châu Á để mua vắc xin COVID-19 cho khoảng 300 triệu người nữa.

“Tiêm 1 tỉ liều vắc xin là một cột mốc quan trọng, nhưng thực tế là vẫn còn một chặng đường dài để kiểm soát COVID-19 một cách hiệu quả”, N.K. Arora, người đứng đầu Nhóm chuyên gia quốc gia về tiêm vắc xin của Ấn Độ, viết trên một tờ báo.

Tại bang Jharkhand, bà Khobragade, nhân viên y tế, cho biết một số dân làng vẫn còn lan truyền những lời đồn đại rằng vắc xin này gây chết nhiều hơn cả mắc COVID-19, khiến đàn ông bất lực…

Bà Khobragade lao vào chiến dịch tiêm vắc xin hồi tháng 4 khi toàn bộ ngôi làng bị COVID-19 tàn phá và khói liên tục từ các giàn hỏa táng phủ đen bầu trời New Delhi.

Giờ đây, với một cột mốc quan trọng đã đạt được, chính quyền bang Jharkhand cho biết bà Khobragade có thể quay trở lại công việc của mình về sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh. Bang Jharkhand đã rút tiền tài trợ, giảm các xe chở vắc xin bổ sung và nhân viên y tá mà bà Khobragade từng dựa vào để tiếp cận những người còn do dự chưa tiêm phòng COVID-19.

Bà nói: “Vẫn còn nhiều người do dự về vắc xin. Bây giờ không phải là thời gian để nghỉ ngơi".