Xây dựng Nghị định về cơ chế thử nghiệm Fintech trong lĩnh vực ngân hàng

Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp thu đầy đủ ý kiến của các thành viên chính phủ trong quá xây dựng nghị định; đồng thời bảo đảm theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản pháp luật có liên quan, trình Chính phủ trong quý 4/2021.

Công nghệ tài chính (viết tắt là Fintech) là việc áp dụng các công nghệ đổi mới, sáng tạo và hiện đại vào lĩnh vực tài chính - ngân hàng, như dịch vụ thanh toán, chuyển tiền, cho vay, quản lý tài sản... nhằm mang tới cho khách hàng các dịch vụ tài chính minh bạch, hiệu quả và thuận tiện với chi phí thấp hơn so với các dịch vụ tài chính truyền thống.

Theo Ngân hàng Nhà nước, sự xuất hiện và phát triển với tốc độ nhanh chóng của Fintech đã khiến các cơ quan quản lý của các quốc gia đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong công tác quản lý, giám sát do những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố, rủi ro liên quan tới an ninh, an toàn, bảo mật thông tin, sử dụng trái phép thông tin cá nhân...

Do đó, nhiệm vụ đặt ra với các cơ quan quản lý là phải đảm bảo đồng thời mục tiêu hỗ trợ thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khi vẫn phải duy trì sự ổn định, an toàn của thị trường tài chính và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Tại Việt Nam các hoạt động của công ty cung ứng giải pháp Fintech, cho vay ngang hàng (P2P lending), mô hình thanh toán mới, chuyển tiền xuyên biên giới, chia sẻ dữ liệu người dùng qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open APIs)... đều chưa có quy định pháp lý cụ thể để điều chỉnh.

Những ví dụ từ trường hợp Uber, Grab trong thị trường vận tải trong thời gian qua là bài học kinh nghiệm cho ngành ngân hàng trong việc ứng phó với những đổi thay nhanh chóng của công nghệ. Nếu không có hành lang pháp lý kịp thời sẽ gặp nhiều lúng túng khi các công ty Fintech mở rộng phạm vi hoạt động.

Xuất phát từ thực tiễn phát triển của hệ sinh thái Fintech tại Việt Nam và thông lệ quản lý lĩnh vực Fintech trên thế giới, trước mắt việc thiết lập cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động Fintech trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam thông qua ban hành nghị định là hết sức cấp bách và cần thiết, đặc biệt trước chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển “Chính phủ và nền kinh tế số” trong kỷ nguyên mới của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Trước đó, trong dự thảo báo cáo đánh giá tác động của một số loại hình kinh tế chia sẻ tới nền kinh tế, Bộ KH-ĐT cho biết việc phát triển kinh tế chia sẻ có thể làm gia tăng mức độ lệ thuộc của hệ thống tài chính ngân hàng vào bên thứ ba, là các doanh nghiệp nước ngoài, dẫn đến rủi ro hệ thống, gia tăng nguy cơ mất an toàn tài chính quốc gia.

Trong đó, sự phát triển các loại hình kinh tế chia sẻ làm gia tăng nhanh các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, giao dịch thanh toán xuyên biên giới. Sự bùng nổ nhu cầu giao dịch thanh toán điện tử tạo áp lực và thách thức lớn đối với các ngân hàng trong nước nhằm đảm bảo an toàn hệ thống và an ninh tài chính quốc gia.

Tuy nhiên, Bộ KH-ĐT cũng cho rằng việc phát triển Fintech cũng thúc đẩy cạnh tranh và nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ trong ngành ngân hàng. Theo đó, các công ty Fintech và các ngân hàng truyền thống đều có những ưu điểm riêng biệt mà cả hai đều có thể khai thác lẫn nhau, vừa hợp tác vừa cạnh tranh.

Theo cơ quan quản lý hoạt động đầu tư, xu hướng chung sẽ là các ngân hàng và Fintech cùng hợp tác trong việc triển khai các dịch vụ tài chính để tận dụng tốt nhất các điểm mạnh của nhau.

Bộ KH-ĐT đề xuất về phía Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần chủ trì phối hợp với bộ ngành liên quan đề xuất cơ chế chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực Fintech, đồng thời chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế thử nghiệm hoạt động Fintech và hoạt động cho vay ngang hàng phù hợp tại Việt Nam, tiến tới xây dựng hành lang pháp lý phù hợp cho lĩnh vực này.