Khi biết rằng một trong những con chip của mình có trong máy bay không người lái giám sát của Nga được khôi phục vào năm 2016, nhà sản xuất chip Marvell Technology Group ở Thung lũng Silicon (Mỹ) đã bắt đầu điều tra xem thực tế như thế nào.
Con chip có giá dưới 2 USD, đã được vận chuyển vào năm 2009 đến một nhà phân phối ở châu Á. Nhà phân phối này đã bán nó cho một nhà môi giới khác ở châu Á, công ty sau đó ngừng hoạt động.
“Chúng tôi không thể theo dõi thêm nữa”, Chris Koopmans, Giám đốc điều hành Marvell Technology Group, nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây.
Nhiều năm sau, con chip này xuất hiện trở lại trong máy bay không người lái được phục hồi ở Lithuania.
Trải nghiệm của Marvell Technology Group là một trong vô số ví dụ về việc các nhà sản xuất chip thiếu khả năng theo dõi nơi mà nhiều sản phẩm cấp thấp hơn của họ được đưa đến, các chuyên gia cho biết. Điều đó có thể cản trở việc thực thi các lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm ngăn chặn việc xuất khẩu công nghệ nước này vào Nga.
Trong khi những con chip tinh vi cao cấp hơn có thể tạo ra siêu máy tính được bán trực tiếp cho các công ty, những con chip giá rẻ hơn thường đi qua một số đại lý trước khi được đưa vào một thiết bị.
Nhà kinh tế chip Dan Hutcheson của công ty TechInsights cho biết ngành công nghiệp chip toàn cầu dự kiến sẽ xuất xưởng 578 tỉ USD chip trong năm nay, 64% trong số đó là chip “hàng hóa”.
Theo tổ chức Thống kê Thương mại Chất bán dẫn Thế giới, trong khi Nga chỉ chiếm chưa đến 0,1% lượng mua chip toàn cầu trước khi có lệnh trừng phạt, các biện pháp trừng phạt mới của phương Tây nhấn mạnh mối đe dọa về mặt con người.
Damien Spleeters, Phó giám đốc phụ trách hoạt động của nhóm Nghiên cứu vũ khí xung đột do Liên minh châu Âu (EU) và Đức tài trợ, nói: “Tất cả những máy bay không người lái chúng tôi thấy trước đây đều không được trang bị vũ khí. Thế nhưng, một số máy bay không người lái mà chúng tôi dẫn chứng, như Forpost, hiện được sử dụng trong phiên bản vũ trang của chúng trong cuộc xung đột hiện nay ở Ukraine”.
Báo cáo thúc đẩy công việc theo dõi của Marvell Technology Group do trang Conflict Armament Research công bố vào cuối năm ngoái cũng cho thấy chip Intel, NXP, Analog Devices, Samsung Electronics, Texas Instruments và STMicroelectronics có trong máy bay không người lái Nga.
Texas Instruments và STMicroelectronics đã không trả lời câu hỏi về vấn đề này.
NXP và Analog Devices cho biết họ tuân thủ các biện pháp trừng phạt.
Intel tuyên bố phản đối việc các sản phẩm của mình bị sử dụng để vi phạm nhân quyền. Samsung Electronics cho biết không sản xuất chip cho mục đích quân sự.
Các loại vũ khí quân sự như máy bay không người lái, tên lửa dẫn đường, máy bay trực thăng, máy bay chiến đấu, phương tiện và thiết bị tác chiến điện tử đều cần chip. Các chuyên gia cho biết chúng thường sử dụng chip cũ đã được kiểm tra kỹ lưỡng. Giờ đây, theo các lệnh trừng phạt mới của Mỹ, ngay cả một số chip cơ bản nhất cũng không thể được vận chuyển đến các thực thể bị cấm của Nga.
Theo Daniel Fisher-Owens, chuyên gia về chip và xuất khẩu tại công ty luật Berliner Corcoran & Rowe (Mỹ), với những con chip nhạy cảm nhất, được kiểm soát theo Quy định về lưu thông vũ khí quốc tế, công ty Mỹ bán chúng có thể phải chịu trách nhiệm nếu con chip đó kết thúc với một thực thể nằm trong danh sách cấm của Mỹ.
‘Giống như kinh doanh thuốc”
Theo các chuyên gia, việc tìm ra những con chip đi đến đâu cũng giống như việc theo dõi dòng chảy của thuốc.
James Lewis, Giám đốc chương trình chính sách công nghệ tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington (Mỹ), cho biết: “Nó giống như kinh doanh thuốc. Có những vết cắt. Có người trung gian. Có rửa tiền… Có một mạng lưới phân phối chợ đen”.
James Lewis nói điểm nhấn của các biện pháp trừng phạt Nga không phải là theo dõi từng con chip mà là phá vỡ chuỗi cung ứng của họ, điều mà cộng đồng tình báo đang nghiên cứu. Tìm một giải pháp có thể sử dụng các phương pháp tiếp cận kỹ thuật sáng tạo.
"Biết được các con chip đi đâu có lẽ là một điều rất tốt. Ví dụ, bạn có thể lấy ví dụ, trên mỗi con chip về cơ bản được đặt một cặp khóa riêng tư công khai để xác thực nó và cho phép nó hoạt động”, Eric Schmidt, cựu chủ tịch Google, nói trong cuộc phỏng vấn gần đây thảo luận về bộ vi xử lý cao cấp.
Marvell Technology Group cho biết ngày càng nhiều sản phẩm hỗ trợ lấy dấu vân tay và truy tìm nguồn gốc, đồng thời đang làm việc với các đối tác và khách hàng trong ngành để thúc đẩy lĩnh vực này.
Liên minh chất bán dẫn toàn cầu đã đề xuất các thành viên của mình xây dựng “Bảo mật hệ sinh thái IoT đáng tin cậy” để gắn thẻ và theo dõi chip.
Điều đó có thể khó thực hiện hơn rất nhiều với con chip 2 USD mà không làm cho nó quá đắt. Câu trả lời có thể là vấn đề về quy trình sản xuất, quy định và có lẽ là ý chí.
Michael Ford, Giám đốc điều hành tại Aegis Software, nói đang làm việc với nhóm tiêu chuẩn ngành IPC (giao tiếp giữa các tiến trình) để bảo mật chuỗi cung ứng tốt hơn: “Trớ trêu thay, công nghệ để làm điều này, tất cả những thứ mà chúng tôi có trong đó, blockchain, ID trong thiết bị, điều này đều đã được thực hiện trước đây cho các ứng dụng khác. Tất cả những gì cần thiết là chất xúc tác đó để biến nó thành hiện thực”. Ông nói cuộc tấn công Ukraine của Nga có thể là chất xúc tác.